ေအာက္အဆင့္မ်ားအတြက္ မြဲေဆး - ျမစ္ပြားနာ စီးပြားေရး

ျခစ္ကုပ္ စုေဆာင္းထားသည့္ ေခြၽးႏွဲစာအျပင္ ေခ်းထားသည့္ ေငြမ်ားကို ျပန္ဆပ္ၿပီးေနာက္ မပိုပို တစ္ေယာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ေက်ာခိုင္းလိုက္ရၿပီ ျဖစ္သည္။

သူနာျပဳ ေအာင္လက္မွတ္ သင္တန္း တက္ၿပီး သက္ႀကီးရြယ္အိုကို ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္သည့္ အလုပ္ လုပ္ရာမွ မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္၏  မိတ္ဆက္ေပးမႈျဖင့္ အေျပာအရ မယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေကာင္းမြန္ေသာ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း တစ္ခုကို ေငြဆယ္သိန္းျဖင့္ စတင္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။

ထိုေငြ ဆယ္သိန္း ျပည့္မီရန္ သုံး/ ေလးႏွစ္ စုေဆာင္းထားသည့္ ေခြၽးႏွဲစာျဖင့္ မလုံေလာက္သျဖင့္ ေငြေၾကး အနည္းငယ္ ေခ်းငွား ခဲ့ရေသးသည္။

Bio Disc ဟုေခၚသည့္ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေစသည့္ ဓာတ္ျပား တစ္ခုကို မပိုပို၏ ရင္းႏွီးေငြ ဆယ္သိန္းျဖင့္ ဝယ္ယူကာ  ထိုကုမၸဏီတြင္ အဖြဲ႔ဝင္ၿပီးေနာက္ မ်ားမၾကာမီတြင္ လစဥ္ဝင္ေငြ သိန္းခ်ီရေတာ့မည္ ဆိုသည့္ အိပ္မက္ အႀကီးႀကီး မပိုပို မက္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ မယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေကာင္းသည့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းမွာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္သည့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမွန္း မပိုပို သေဘာ ေပါက္လိုက္ခ်ိန္တြင္ ဆယ္သိန္း မကေသာ ေငြေၾကးကို ဆုံး႐ႈံးၿပီး ျဖစ္သည္။

ယင္းဓာတ္ျပားကို Qnet အမည္ရွိ ကုမၸဏီက ေရာင္းခ်ေနျခင္း ျဖစ္ၿပီး တျခား သာမန္ လူသုံးကုန္ ပစၥည္းမ်ားကိုလည္း ေစ်းႏႈန္း ႀကီးျမင့္စြာျဖင့္ ေရာင္းခ်ေနျခင္း ျဖစ္သည္။

မပိုပို ကဲ့သို႔ပင္ ထိုဆယ္သိန္းတန္ ဓာတ္ျပား ဝယ္ယူၿပီး အေၾကြးတင္သြားသူ၊ ေငြေၾကး ဆုံး႐ႈံးသြားသူ မ်ားစြာ ရွိေသးသည္။

“ညီမလည္း Qnet ေၾကာင့္ ခုထိအိမ္က အေၾကြး ဆပ္ေနတုန္း။ ညီမကေတာ့ စလုပ္ကတည္းက ႏွစ္လေနေတာ့ သူတို႔စိတ္ဓာတ္ကို သိေတာ့ ဆက္မလုပ္ဘဲ ပစ္ထားလိုက္တာ။ လူတစ္ေယာက္မွ မရွာေပးဘူး။ Upline (အေပၚအဆင့္မွလူ) စိတ္ဓာတ္ေတြ ႐ြံ႕လို႔၊ အေၾကြး ေျခာက္သိန္း ေခ်းထားတာ၊ ေတာ္ေသးတယ္။ ေခ်းတဲ့ အေဒၚႀကီးက အတိုးက ငါးက်ပ္မို႔သာပဲ”ဟု Qnet တြင္  ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ဖူးသူ Virus Queen အမည္ႏွင့္ ေဖ့စ္ဘြတ္ အသုံးျပဳေနသူက ရင္ဖြင့္သည္။

အဆိုပါ Qnet ကုမၸဏီသည္ ပုံမွန္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား က်င့္သုံးသည့္ ပုံစံျဖင့္ ကုန္ပစၥည္း ေရာင္းခ်ျခင္း မဟုတ္ဘဲ  ကုမၸဏီထုတ္ ပစၥည္းမ်ားကို လူလူခ်င္း မိတ္ဆက္ ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖစ္သည္။

ယင္းစနစ္ကို Multi-level Marketing (MLM), Network Marketing (NM) ကြန္ရက္ျဖန္႔က်က္ စီးပြားရွာနည္းဟု ေခၚဆိုသည္။

အဆိုပါ MLM စနစ္ျဖင့္ လုပ္ကိုင္ေနေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမွာ Qnet တစ္ခုတည္းမဟုတ္၊ Aim Star, Successmore, Unicity, Double Crane, Nu Skin, Shine Hope, Tiens စသည့္  လုပ္ငန္းေပါင္း ၅ဝ နီးပါး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွိေနသည္။

ထိုကုမၸဏီမ်ားသည္ အြန္လိုင္းမွတစ္ဆင့္၊ အသိမိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္၊ ေဆြမ်ဳိး အသိုင္းအဝိုင္းမွတစ္ဆင့္  ရင္းႏွီး လုပ္ကိုင္မည့္ သူကို ရွာေဖြေလ့ ရွိသည္။

ထိုကုမၸဏီမ်ား၏ ထုတ္ကုန္ အမ်ားစုမွာ အာဟာရ ျဖည့္စြက္စာ၊ ဓာတ္စာ၊ အလွ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ  အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါး ကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာန (FDA) ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူထားသည့္ ကုန္ပစၥည္း ဟုတ္/ မဟုတ္ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ရန္ လိုေၾကာင္း MLM အသိပညာေပး ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားေနသူ ဦးေဇာ္သန္းက ဆိုသည္။

“အစားအေသာက္ အေနနဲ႔ ေထာက္ခံ ေပးထားတာကို ေဆးလို ေရာင္းေနတာ ဆိုရင္ မိတ္ေဆြမ်ား သတိထားပါေတာ့။ ၉၆ ပါး  ေပ်ာက္ေဆး မရွိပါ၊ သူညာေနၿပီ”ဟု ဧရာဝတီ တိုင္းေဒသႀကီး FDA မွ ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးျပည့္ၿဖဳိးက သူ၏ Facebook စာမ်က္ႏွာတြင္ အသိေပးစာ တင္ထားသည္။

ယင္းအျပင္ Successmore မွ ေရာင္းခ်ေနေသာ အမ်ဳိးသားမ်ားအတြက္ Covermore ႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ Fullymore ေဆးမ်ားသည္ ခိုင္မာသည့္ ေဆးသုေတသန ျပဳလုပ္ခ်က္ မေတြ႔ရွိရသည့္အျပင္ ထိေရာက္မႈႏွင့္  ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို တိတိက်က် မေဖာ္ျပထားေၾကာင္း ယခုႏွစ္ မတ္လအတြင္း ေဒါက္တာတင့္ေဆြက ေျဖၾကားထားသည္။ ၎မွာ ေဆးပညာဆိုင္ရာ အေမးအေျဖ အြန္လိုင္းမွတစ္ဆင့္ ေျဖၾကားေနၿပီး အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ေဆးခန္းဖြင့္ထားသူ ဆရာဝန္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။

“အမွန္က ဖ်ံက်နည္းနဲ႔ ေငြရွာတယ္။ လိမ္ညာနည္းနဲ႔ ေငြရွာ၊ လူစည္း႐ုံးတယ္။ အၾကြားအဝါ ထူေျပာတယ္။ မစားရ ဝခမန္းေတြ ေျပာတယ္။ ေကာင္းေကာင္း ေၾကာ္ျငာတယ္။ မွန္ကန္တဲ့ ေရာင္းစရာေတြလည္း ပါေတာ့ ပါပါတယ္”ဟု ၎က ဆိုသည္။

MLM ကုမၸဏီမ်ားသည္ စတင္ မိတ္ဆက္ခ်ိန္တြင္ မယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေကာင္းသည့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း၊ လစဥ္ဝင္ေငြ သိန္းဆယ္၊ ရာ၊ ေထာင္ခ်ီ ဝင္ႏိုင္သည့္ စီးပြားေရး၊ အခ်ိန္ေစာစြာ ေအးေအး သက္သာ အနားယူႏိုင္မည့္ လုပ္ငန္း၊ ကံေကာင္း ေထာက္မလြန္းေသာေၾကာင့္ ထိုစီးပြားေရး လုပ္ငန္းအေၾကာင္းကို သိခြင့္ရျခင္း စသည့္  မက္လုံးေပး ဆြဲေဆာင္သည့္ စကားမ်ားျဖင့္ စတင္ေလ့ ရွိသည္။ 

ထိုသို႔ စတင္ မိတ္ဆက္ လာၿပီဆိုလွ်င္ ယင္းလုပ္ငန္းမွာ MLM ပင္ျဖစ္သည္။  မြဲေဆးေဖာ္မည့္ စီးပြားေရးစနစ္ ျဖစ္သည္။

MLM လုပ္ငန္းမ်ား၏ သြင္ျပင္ လကၡဏာမွာ ထိုကုမၸဏီသို႔ စတင္ ဝင္ေရာက္ခ်ိန္တြင္ အဖြဲ႔ဝင္ေၾကး ေပးသြင္းရျခင္း၊ အဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္သည္ႏွင့္ လစဥ္ သတ္မွတ္ထားေသာ အမွတ္ ျပည့္မီရန္ သိန္းဆယ္ဂဏန္းအထိ ပစၥည္း ဝယ္ယူရျခင္း၊ ကုမၸဏီက သတ္မွတ္ထားေသာ ေကာ္မရွင္ကို ထုတ္ယူႏိုင္ရန္  လူသစ္ ရွာေဖြရျခင္း၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ား၊ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားသို႔ ကိုယ့္စရိတ္ႏွင့္ ကိုယ္တက္ ေရာက္ရျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

ဤသည္မွာ MLM ကုမၸဏီမ်ား၏  သိသာ ထင္ရွားေသာ သြင္ျပင္လကၡဏာ အခ်ဳိ႕ျဖစ္သည္။

“ကုမၸဏီက ထုတ္တဲ့ပစၥည္းကို ေစ်းဆိုင္ေတြကေန မေရာင္းဘဲနဲ႔ လူလူခ်င္း မိတ္ဆက္ ေပးသြားတဲ့ စီးပြားေရးေပါ့။ တကယ္တမ္းက MLM ကို သေဘာေပါက္လို႔ရွိရင္ MLM သည္ လူတိုင္းရဲ႕ ဘဝကို အေကာင္းဆုံး အခြင့္အေရး ေပးထားတာပါ”ဟု Aim Star မွ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဦးဂ်ဳိးဇက္က MRTV ႏွင့္ ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္းသည့္ အစီအစဥ္တြင္ ေျပာၾကားသည္။

၎သည္ ႏွစ္စဥ္ဝင္ေငြ သိန္းေသာင္းႏွင့္ခ်ီ ဝင္ေနေသာ MLM ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္ေၾကာင္း Facebook စာမ်က္ႏွာတြင္ ေၾကာ္ျငာေလ့ ရွိၿပီး ထိုအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္သို႔ ဝင္ေငြခြန္ ေပးေဆာင္ထားေၾကာင္းလည္း ၎က ဆိုထားသည္။

MLM သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရအတြက္ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ အမ်ားဆုံးရွိေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းျဖစ္ကာ အခြန္ ထမ္းေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး က်န္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားမွာ ေမွာင္ခို တင္သြင္းေရာင္းခ်မႈ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေၾကာင္း ၎က  ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။

“ဘယ္ကုန္စုံဆိုင္မွာပဲ ၾကည့္ၾကည့္၊  ဘယ္ေနရာကိုပဲ သြားၾကည့္ၾကည့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ထဲမွာ ျဖန္႔ေနတဲ့ ပစၥည္းေတြ အကုန္လုံးက နယ္စပ္ကေန ေမွာင္ခိုဝင္လာတဲ့ ပစၥည္းေတြခ်ည္းပဲ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းက တစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာ ျပန္႔ေနတဲ့ ပစၥည္းေတြက အစိုးရကို အခြန္ေတာ္ေငြ   ေဆာင္ထားတဲ့သူ မရွိသေလာက္ကို နည္းတယ္”ဟု ဦးဂ်ဳိးဇက္က ဆိုသည္။

MLM စနစ္ က်င့္သုံးသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိလာသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ၿပီ ျဖစ္သည္။ 

ကမၻာေပၚတြင္ MLM စနစ္ကို  ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ အေစာပိုင္း ကာလႏွင့္ ကမၻာ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ ျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရွိ Nutrilite ကုမၸဏီက California Vitamin Corporation အမည္ျဖင့္ စတင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ထိုစဥ္က အဆင့္ တစ္ဆင့္သာ ရွိသည့္ တိုက္႐ိုက္ ေရာင္းခ်သည့္စနစ္ (Direct Selling) ကို က်င့္သုံးခဲ့သည္။

ထိုမွတစ္ဆင့္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ မိုက္တင္ဂါႏွင့္ ကတ္ဆယ္ဘာရီ ဆိုသူႏွစ္ဦးက Nutrilite ၏ စီးပြားေရး ပုံစံကို ေျပာင္းလဲကာ အလႊာ အဆင့္ဆင့္ ပါဝင္သည့္ ယေန႔ေခတ္ Multi-level Marketing ကို စတင္ မိတ္ဆက္ခဲ့သည္။

ထို MLM စနစ္ကို ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ တင္းက်ပ္သည့္ စည္းမ်ဥ္း၊ ဥပေဒမ်ားျဖင့္သာ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ျပဳထားၿပီး စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ က်ဴးလြန္ပါက ျပင္းထန္စြာ အေရးယူေလ့ ရွိသည္။

အနီးစပ္ဆုံး ဥပမာ အေနျဖင့္ ယခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ အေမရိကန္ရွိ Herbalife ကုမၸဏီကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ကုန္သြယ္ေရး ေကာ္မရွင္ (FTC) က အေမရိကန္ ေဒၚလာသန္း ၂ဝဝ ဒဏ္တပ္႐ိုက္ခဲ့သည္။

စားသုံးသူမ်ားကို ကုမၸဏီထုတ္ ပစၥည္းမ်ား ေရာင္းခ်ျခင္းျဖင့္ ဝင္ေငြ မ်ားစြာ ရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ယုံၾကည္ေအာင္ လိမ္လည္ ေျပာဆိုမႈေၾကာင့္ ယင္းသို႔ ဒဏ္တပ္႐ိုက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ထိုဒဏ္ေၾကးကို နစ္နာသူ စားသုံးသူမ်ားကို ျပန္လည္ ေပးအပ္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ ခဲ့သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ MLM လုပ္ငန္းအမ်ား စုသည္လည္း ဗဟုသုတ နည္းပါးေသာ၊ ဝင္ေငြ မ်ားျပားစြာ ရွာေဖြလိုသူမ်ားကို သားေကာင္သဖြယ္ ပစ္မွတ္ထားကာ စီးပြား ရွာေနၾကျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း MLM စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ ေျပာဆိုမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသူ Digital Marketing အႀကံေပး ဦးဇင္ေဇလြင္က ဆိုသည္။ 

MLM ၏ သားေကာင္မ်ားတြင္ အလုပ္ ရွာေဖြေနေသာ ေက်ာင္းသား လူငယ္ လူရြယ္မ်ား၊ အိမ္ေထာင္ရွင္မမ်ား၊ သက္ႀကီး ရြယ္အိုမ်ားအျပင္ ရဟန္း၊ သံဃာမ်ားပါ ပါဝင္ေနသည္။ 

အြန္လိုင္းေပၚတြင္ အထူးသျဖင့္ အခ်ိန္ပိုင္း အလုပ္အကိုင္ ရွာေဖြေရး Facebook စာမ်က္ႏွာမ်ားသည္ MLM လုပ္ငန္းမ်ား၏ လူသစ္ ရွာေဖြစုေဆာင္းရာ ေနရာ ျဖစ္လာ ေနသည္။

MLM ကုမၸဏီ၏ ထုတ္ကုန္ကို  အြန္လိုင္း Message မ်ားမွတစ္ဆင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ဆြဲေဆာင္ ေရာင္းခ်သူမ်ားတြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး အခ်ဳိ႕ပါ ပါဝင္ေနေၾကာင္း MLM ကုမၸဏီမ်ားေၾကာင့္ နစ္နာခဲ့သူမ်ားႏွင့္ MLM စနစ္ကို ဆန္႔က်င္သူမ်ား Facebook Group တြင္ အမ်ဳိးသမီးငယ္ တစ္ဦးက ဖြင့္ဟဖူးသည္။

ထိုစာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ Successmore ၏ လူေခၚ ေၾကာ္ျငာမ်ားကို ေတြ႔ရၿပီး ပညာ အရည္အခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္ မလို၊ ေက်ာင္း တက္၊ ႐ုံးတက္၊ အိမ္မွာေနရင္း လုပ္ကိုင္႐ုံျဖင့္ တစ္ႏွစ္အတြင္း က်ပ္ ၄၈၅ သိန္းေက်ာ္ ရရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေၾကာ္ျငာမ်ား တင္ထားသည္။

“ပညာေရးေရခ်ိန္ အားနည္းတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ MLM က အားေကာင္း တတ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူ႔မွာ ဆင္ျခင္တုံတရား အားနည္းသြားတာေပါ့။ မက္လုံးေတြကိုပဲ ျမင္ၿပီး ငါးမွ်ားခ်ိတ္ကို မျမင္ဘူး။ ငါးစာပဲ ျမင္ၿပီးေတာ့ လုပ္တဲ့ဟာ မ်ဳိးလည္း ရွိတယ္”ဟု ဥပေဒပညာရွင္ ဦးမင္းေတဇညြန္႔တင္က ေျပာၾကားထားသည္။

MLM စနစ္သည္ နာမည္ဆိုးႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားလွေသာ ပိရမစ္ပုံစံ ေစ်းေရာင္းနည္းျဖစ္ၿပီး Downline ဟု ေခၚေသာ ေအာက္ဆုံး အဆင့္တြင္ ရွိေနသူမ်ား၏ လုပ္အား၊ ေရာင္းအားေၾကာင့္ ရရွိလာေသာ  ေကာ္မရွင္ကို ထိပ္ပိုင္းရွိ လူမ်ားကပါ အခ်ဳိးက် အျမတ္ခြဲေဝ ခံစားၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

“ပိရမစ္ပုံစံလို႔ ေျပာတာေပါ့။ အေပၚမွာ ရွိေနရာက ေအာက္ကို ဆင့္ပြားသြားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ပြားေလ ပြားေလ အဲဒီအေပၚ လူရဲ႕ ဝင္ေငြကို ရတယ္လို႔ သီအိုရီမွာ ေရးတာေပါ့။ လူေတြက ဒီကုန္စည္ကို ေရာင္းခ်တာထက္ ပြား၊ ပြား သြားဖို႔ ေအာက္ကအဆင့္ လိုင္းကို ပြားတဲ့အခါမွာ တစ္ခါတေလ အက်ဳိး ရွိသေလာက္ မရွိဘူး။ အႏၲရာယ္ ရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာေလးေတြလည္း ရွိလာတာ အဲဒီစနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့”ဟု  ရန္ကုန္စီးပြားေရး တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္  ေဒါက္တာခင္လိႈင္ဦးက MRTV, Aim Star ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္ ဦးဂ်ဳိးဇက္ႏွင့္ ေတြ႔ဆုံမႈတြင္ ေျပာၾကားထားသည္။ 

တစ္ကမၻာလုံးတြင္ တရားမဝင္ဟု  သတ္မွတ္ထားေသာ ပိရမစ္ပုံစံ ဆိုသည္မွာ ေစ်းကြက္တြင္ အစစ္အမွန္ ဝယ္လိုအား မရွိဘဲ ကုန္ပစၥည္း တစ္ခုကို ျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်သူ ကိုယ္တိုင္ (MLM အဖြဲ႔ဝင္) က ဝယ္ယူသုံး စြဲေနျခင္းႏွင့္ ကုန္ပစၥည္း ေရာင္းခ်ျခင္းမွ ရသည့္ ဝင္ေငြထက္ လူသစ္ ရွာျခင္းေၾကာင့္ရသည့္ ဝင္ေငြက ပိုမ်ားေနသည္ ဆိုလွ်င္ ထိုစနစ္မွာ တရား မဝင္ေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရွိ စားသုံးသူ အသိပညာေပးအဖြဲ႔  (Consumer Awareness Institute) မွ ကြန္ရက္ျဖန္႔က်က္ စီးပြားေရးကို မ်က္ႏွာဖုံး ခြာခ်ျခင္း သုေတသန စာတမ္း ေရးသားသူ ပါရဂူဘြဲ႔ရ Jon M. Taylor  က ဆိုသည္။

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ MLM လုပ္ကိုင္သူမ်ားအနက္ ၉၉ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ေငြေၾကး ဆုံး႐ႈံးမႈ၊ မိသားစု ဘဝၿပိဳကြဲမႈ၊ အိမ္ေျခယာမဲ့ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားပင္ ျဖစ္ၾကရေၾကာင္း ၎၏စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပ ထားသည္။

MLM လုပ္ငန္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ နစ္နာမႈမ်ား အေၾကာင္း ေျပာဆိုရာတြင္ ေငြေၾကး ထိခိုက္ နစ္နာမႈကို အသားေပး ေျပာဆိုေလ့ ရွိေသာ္လည္း ထို တစ္ခ်က္တည္း မဟုတ္ဘဲ အျခားေသာ လူမႈဝန္းက်င္ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရးမ်ားပါ ထိခိုက္ နစ္နာမႈရွိေၾကာင္း စင္ကာပူတြင္ MLM လုပ္ခဲ့ဖူးသူ ဦးကိုကိုႀကီးက ဆိုသည္။

“ပိုက္ဆံ ဆုံး႐ႈံးတာထက္ အခ်ိန္၊ ဘဝ၊ ရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြ ဆုံး႐ႈံး ခဲ့ရတယ္။ စင္ကာပူမွာ လုပ္ေနတာေတြကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့  ၿပီး ဒီကို ျပန္လာလုပ္မယ္ ဆိုၿပီး လုပ္ခဲ့တာကိုး။ ပိုက္ဆံက ရွာလို႔ရတယ္။ ပိုက္ဆံထက္ အေရးႀကီးတဲ့ မိတ္ေဆြ အေပါင္းအသင္းေတြ ဆုံး႐ႈံး လိုက္ရတယ္”ဟု ၎က ရင္ဖြင့္သည္။

အဆိုပါ MLM ကုမၸဏီမ်ားသည္ ကုမၸဏီမ်ား အက္ဥပေဒအရ မွတ္ပုံတင္ ထားေသာ္လည္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား  ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အမ်ားျပည္သူ အက်ဳိး စီးပြား ထိခိုက္လာပါက အထူး စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ဦးစီးဌာန အေနႏွင့္ စစ္ေဆး အေရးယူရန္ ဦးစီးဌာန၏ လုပ္ငန္း တာဝန္ေအာက္တြင္  က်ေရာက္ေနေၾကာင္း ဥပေဒပညာရွင္  ဦးမင္းေတဇညြန္႔တင္က ဆိုသည္။ 

သို႔ေသာ္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ MLM ေၾကာင့္ ေငြမ်ား၊ အခ်ိန္မ်ား၊ လူမႈေရးမ်ား ထိခိုက္ရေသာ္လည္း တရားဝင္ တိုင္ၾကားသူမ်ား မရွိေသး။ မပိုပို ကဲ့သို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားႏွင့္ MLM စီးပြားေရးသို႔ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ားမွာလည္း လက္ဗလာျဖင့္ တိတ္တဆိတ္ အိမ္ျပန္ သြားေနၾကသည္။

စစ္ၿငိမ္းသူ

The Voice