Multi-level Marketing ဘာလဲ၊ ဘယ္လဲ

ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္ခန္႔က စတင္ ဝင္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္ သြားခဲ့ရာမွ ၂ဝ၁၅ ေႏွာင္းပိုင္းမွ စတင္၍ Multi-level Marketing (ဆင့္ပြား ေရာင္းဝယ္ေရး လုပ္ငန္း) ကုမၸဏီမ်ား ျပန္လည္ေပၚထြက္ လာခဲ့သည္။ တရားမဝင္ဟု စီးပြားေရး ကြၽမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာဆိုေနသည့္ ထို Multi-level Marketing ကုမၸဏီမ်ား၏ လုပ္ကိုင္ပုံ စနစ္မ်ား၊ ထိုကုမၸဏီမ်ားေၾကာင့္ ထိခိုက္ရပုံႏွင့္ ထိုကုမၸဏီမ်ား၏ ေစ်းကြက္ ဝင္ေရာက္ လာပုံမ်ားကို သိရွိႏိုင္ေစရန္ သက္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူမ်ား၏ အျမင္မ်ားကို The Voice က ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပ လိုက္ပါသည္။

“MLM က ဘာေကာင္းက်ဳိးမွ မရွိဘူး။ ဆိုးက်ဳိးေတြပဲ ရွိတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ လူေတြကို လိုက္လိမ္ေနတာ”

ပါေမာကၡေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္ (စီးပြားေရးပညာရွင္)

Multi-level Marketing (MLM) က ဘာ ေကာင္းက်ဳိးမွ မရွိဘူး။ ဆိုးက်ဳိးေတြပဲ ရွိတယ္။ ရွင္းရွင္း ေျပာရရင္ လူေတြကို လိုက္လိမ္ေနတာ။ Marketing လုပ္တာက တျခားနည္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ သီအိုရီအရ ေျပာရင္ ဒီစနစ္ကို ဆရာ လက္မခံဘူး။ စားသုံးသူကို ကုန္ပစၥည္း တိုက္႐ိုက္ ေရာင္းတယ္ဆိုတဲ့ Marketing စနစ္နဲ႔ သြားေရာလို႔ မရဘူး။  ဒီစနစ္က တစ္ဆင့္ခ်င္း သြားတယ္။ ဟိုးေအာက္ဆုံး ေနာက္ဆုံးအဆင့္က လူေတြက ခံရတာပဲ။ ဒီကိစၥကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူေပးဖို႔ လိုတယ္။ ခက္တာက ဆရာတို႔ ႏိုင္ငံမွာက ဥပေဒမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနတာ။ အခုေခတ္မွာက အြန္လိုင္းေတြလည္း ေပၚလာၿပီး အလုပ္ မရွိသူတို႔ အိမ္မွာပဲ ေနရသူတို႔အတြက္ အြန္လိုင္းကေန စီးပြားေရး လုပ္လို႔ရတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက MLM က ေတာ္ေတာ္ႀကီးထြားေနၿပီ ဆရာ မႀကဳိက္ တာက မသိတဲ့၊ မရွိတဲ့လူေတြကို လိုက္လိမ္တာ မႀကဳိက္ဆုံးပဲ။ တတ္လိုသိလို႔ ခံရတာသူေတြကို ဆရာ မေျပာလိုဘူး။ ဒါေပမဲ့ အလိမ္ခံရတာကလည္း လိမ္တဲ့ သူတင္ မဟုတ္ဘူး အလိမ္ ခံရသူမွာလည္း အျပစ္ရွိတယ္။ အျခား ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း MLM နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေကာင္းတာ ဘာမွမရွိဘူး။ ဒီဟာက ဆင္းရဲတဲ့သူေတြအေပၚ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ပိုျဖစ္ေစတာပဲ ရွိတယ္။ MLM ကို ေကာင္းတာ ေျပာတဲ့သူေတြက သူတို႔ကို အားေပးတဲ့သူေတြ ေထာက္ခံတဲ့ သူေတြပဲ ရွိတယ္။ ဘာနဲ႔တူလဲ ဆိုေတာ့ ႏွစ္လုံးထီလိုပဲ။ ႏွစ္လုံးထီနဲ႔ ခ်မ္းသာသြားတဲ့သူ မရွိဘူး။ MLM မွာလည္း မြဲသြားတဲ့ သူေတြပဲ ရွိတယ္။ ဥပေဒ အတြက္က လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေရးႀကီးအဆို တင္သြင္းဖို႔ ေမးခြန္းေတြ ေမးဖို႔ လိုေနၿပီ။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ မဟုတ္ရင္ေတာင္ ရန္ကုန္တိုင္းက အေရးႀကီးအဆို တင္မွာဆိုရင္ အျခား ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းေတြမွာ လိုက္ လုပ္လာမွာပဲ၊ အေရးယူမႈေတြ ထိထိေရာက္လုပ္ဖို႔ လုိေနၿပီ။

“ကုမၸဏီ မွတ္ပုံတင္ၿပီးရင္ ကုမၸဏီမွာ ဘာလုပ္ငန္းေတြ လုပ္တယ္ ဆိုတာ ပါရတယ္”

ဦးျမင့္သြင္ (တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန)

နံပါတ္တစ္က ကုမၸဏီ ဆိုလို႔ရွိရင္ ကုမၸဏီ မွတ္ပုံတင္ရမယ္။ ကုမၸဏီ မွတ္ပုံတင္ၿပီးရင္ ကုမၸဏီမွာ ဘာလုပ္ငန္းေတြ လုပ္တယ္ ဆိုတာ ပါရတယ္။ အဲ့ကုမၸဏီက ဘာလုပ္တယ္ ဆိုတာ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ကြက္ကို ယူရတယ္။ လုပ္ကြက္ကို ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေကာ္မရွင္ကို ေလွ်ာက္ရတယ္။ ေလွ်ာက္ၿပီးရင္ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းေဒသႀကီး ျပည္နယ္ အစိုးရကေနၿပီးေတာ့ လုပ္ကြက္ ေပးရတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းေဒသႀကီးက လုပ္ကြက္ ေပးမွ သူက လုပ္ခြင့္ရွိတာ ရွိသလို၊ သူ႔ကုမၸဏီ အေနနဲ႔လည္း လုပ္ကြက္ ေလွ်ာက္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔လုပ္ကြက္ ေလွ်ာက္ထားတာနဲ႔ လုပ္ေနတာနဲ႔ မတူလို႔ေတာ့ မရဘူး။ ဥပမာ- ဓာတ္သတၱဳတူးတဲ့ ကုမၸဏီက ေက်ာက္မ်က္တူးလို႔ မရဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒီကုမၸဏီေတြကေတာ့ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ေလွ်ာက္စရာ မလိုဘူးေပါ့ေနာ္။

Marketing ကုမၸဏီေတြကေတာ့ ကုမၸဏီ ေထာင္ၿပီးရင္ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီေတြနဲ႔ လုပ္ငန္း လိုင္စင္ လိုေသးတယ္။ ကုမၸဏီက ကုမၸဏီ သက္သက္ပါ။ သူ႔ေစ်းကြက္ေတြ အတြက္က လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေတြ သက္သက္ ရွိရပါတယ္။ ၿပီးရင္ အခြန္ ေဆာင္ထားတာ  ရွိရတယ္။ အဲဒါေတြ ရွိ၊ မရွိကေတာ့ ႏိုင္ငံသား အားလုံးက ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔အညီ ေမးလို႔လည္း ရတယ္။ စစ္လို႔လည္း ရတယ္။ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ မရွိရင္ ကုမၸဏီ သက္တမ္း မတိုးထားရင္ ႏိုင္ငံသားမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဥပေဒ ပုဒ္မ ၄ အရ တိုင္လို႔ ရပါတယ္။ တိုင္ၿပီးရင္ သူတို႔ကို ရပ္ပစ္လို႔ ရပါတယ္။ 

Member စုေဆာင္းတာေတြေၾကာင့္ တစ္ ေယာက္ေယာက္ကို ထိခိုက္ေစခဲ့မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဥပေဒမွာကေတာ့ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမားေတြက သတ္သတ္ ဥပေဒေတြ ရွိပါတယ္။ ေနာက္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ သတ္သတ္ ရွိတယ္။ အလုပ္သမားနဲ႔ အလုပ္ရွင္မွာလည္း သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား ဥပေဒ႐ုံးကို သုံးလို႔ ရပါတယ္။ မဟုတ္တာေတြေရာ၊ ဟုတ္တာေတြေရာ ေျပာၿပီး Member စုေဆာင္းတာေတြ လုပ္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒပုဒ္မ ၃၅ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးမွာ လြတ္လပ္တယ္ ဆိုေပမယ့္ စံခ်ိန္စံညႊန္း မကိုက္ညီတဲ့ အတုအပ လုပ္တဲ့ ထိခိုက္မႈ ကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြ ရွိေသးတာေပါ့ေနာ္။ စားေသာက္ကုန္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္လည္း က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာနက တရားစြဲလို႔ ရတယ္။ ေနာက္ အတုအပနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း အေကာက္ခြန္ ဌာနက တရားစြဲလို႔ ရပါတယ္။ သူ႔ဥပေဒနဲ႔သူ သီးသန္႔ ရွိပါတယ္။ သူဘာကို အတုအပ လုပ္လဲ။ နစ္နာမႈရွိေအာင္ ဘာလုပ္လဲ။ စံခ်ိန္စံညႊန္း မျပည့္မီေအာင္ ဘာလုပ္လဲေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ တကယ္လို႔ အဲ့ဒီဥပေဒေတြမွ မဟုတ္ရင္ သူ က်ဴးလြန္တာက ထိခိုက္တာ ျပစ္မႈနဲ႔ က်ဴးလြန္တာ ဆိုလို႔ ရွိရင္လည္း ရာဇသတ္ႀကီး ထဲမွာလည္း သူတို႔ အတုအပ လုပ္တာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ အေရးယူ လို႔ရပါတယ္။ ဥပေဒနဲ႔အညီ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ လုပ္ခြင့္ မရွိဘူး။ ဥပေဒနဲ႔အညီ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ စံခ်ိန္စံညႊန္း မကိုက္ညီရင္ တည္ဆဲဥပေဒေတြ မလိုက္နာရင္ေတာ့ သူတို႔လုပ္ခြင့္ မရွိဘူး။ ဥပေဒအရ အေရးယူလို႔ ရပါတယ္။ 

“အကန္႔အသတ္ေတြ  ဥပေဒေတြနဲ႔မွ  လုပ္ကိုင္ခြင့္ ျပဳသင့္တယ္”

ဦးဇင္ေဇလြင္ ( ျမန္မာ့အိပ္မက္ - လူငယ္ တိုးတက္ေရး မဂၢဇင္း တည္ေထာင္သူ)

ဒီ Multi-level Marketing က ႏိုင္ငံတကာမွာ တရားဝင္ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ စနစ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ဥပေဒေတြနဲ႔ ကန္႔သတ္ထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘာစည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမွ မရွိေသးဘူး။ အကန္႔အသတ္ေတြ ဥပေဒေတြနဲ႔မွ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ျပဳသင့္တယ္။ စင္ကာပူမွာဆိုရင္ ဝင္ေငြေကာင္းတယ္ ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာၿပီး စည္း႐ုံးလို႔ မရဘူး။ ပစၥည္းအေၾကာင္း ေျပာရတယ္။ ၿပီးေတာ့ အေပၚဆုံးမွာ ေရာက္ေနတဲ့လူက ဘယ္ေလာက္ ရၿပီလဲဆိုၿပီး တစ္ခုထဲ ေျပာၿပီး စည္း႐ုံးလို႔ မရဘူး။ အလယ္အလတ္ ကဘယ္ေလာက္၊ အနိမ့္ဆုံးက လူကေရာ ဘယ္ေလာက္ ရွိၿပီလဲ ဆိုတာပါ ရွင္းျပရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပစၥည္းေရာင္းတဲ့ အေပၚမွာပဲ ေကာ္မရွင္ ေပးရမယ္။ လူေတြ စည္း႐ုံးၿပီး လူေတြအေပၚမွာ ေကာ္မရွင္ မေပးရဘူး။ ေနာက္ တစ္ခုက ကုန္ပစၥည္းကို တိုက္႐ိုက္ ေရာင္းခ်တဲ့ ပုံစံမွာလည္း အတြင္းမွာပဲ ကိုယ္အခ်င္းခ်င္း ပတ္ေရာင္းတာမ်ဳိး မလုပ္ဘူး။ ေစ်းကြက္မွာ ၇ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း အတြင္းမွာေတာ့ ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ေရာင္းလို႔ ရတယ္ဆိုတာေတြ ရွိတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ အျမင္ကေတာ့ အစိုးရကို ဒီလုပ္ငန္းမ်ဳိးေတြ အခုခ်ိန္မွာ Pause (ရပ္) လုပ္ထားေစခ်င္တယ္။ ဒီဘက္က ပညာရွင္ေတြနဲ႔ သူတို႔ ကုမၸဏီဘက္က ပညာရွင္ေတြေခၚ ဒီစနစ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ သတ္မွတ္ ေရးဆြဲၿပီးမွ ျပန္ခြင့္ျပဳ ေစခ်င္တယ္။ စားသုံးသူေတြ မနစ္နာေစတဲ့ ပုံစံေျပာင္းႏိုင္တဲ့သူ လုပ္၊ မေျပာင္းႏိုင္တဲ့ သူေတြထြက္၊ မလုပ္နဲ႔ေပါ့။ သူတို႔ကို အခြန္ကိန္းဂဏန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ဝင္စစ္ေဆး။ သိန္းေသာင္းခ်ီ ရေနၿပီး အခြန္ ဘယ္ေလာက္ ေဆာင္လဲ၊ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ေပးတာမ်ဳိးေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး။ ေသခ်ာ စိစစ္ဖို႔ လိုတယ္။ တစ္႐ြာလုံး အလိမ္ခံရတာေတြ ရွိတဲ့အခါ ကုမၸဏီနဲ႔ ကိုယ္စားလွယ္က တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ ပုတ္ထုတ္တာေတြ ရွိတယ္။ ျပႆနာ တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ ကုမၸဏီဘက္က သူတို႔ မလိမ္ဘူး ကိုယ္စားလွယ္ဘက္က လိမ္တာမ်ဳိး ဆိုၿပီး ေျပာတာ။ ေနာက္တစ္ခ်က္ ေတာ္ေတာ္ဆိုးတာက လူမႈကြန္ရက္ေပၚ ေခတ္စားလာေတာ့ ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြကို စည္း႐ုံးတဲ့အခ်က္က ေတာ္ေတာ္ဆိုးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံက အခုမွ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔ လုပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္တယ္။ အဲလို ကုမၸဏီေတြ အမ်ားစုက ႏိုင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေငြေတြက ျပည္ပကို အကုန္ ေရာက္ကုန္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံရဲ႕ဝင္ေငြ ဆုံး႐ႈံးရတယ္။  MLM ကို လူငယ္ေတြ ေဟာေျပာပြဲေတြ ေဆြးေႏြးပြဲ ေတြရွိ႐ုံနဲ႔ မသြားေစခ်င္ဘူး။ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဖြဲ႔လိုက္ လုပ္ေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။

“တစ္ေယာက္ ငါးေသာင္းဖိုး ဝယ္မယ္ဆိုရင္ လူဆယ္ေယာက္ဆိုရင္ ငါးသိန္း ျဖစ္သြားၿပီေလ”

ေဒၚခင္လျပည့္ဝင္း (ကြၽမ္းက်င္သူ တစ္ဦး)

ေျပာရရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ Personal အရေတာ့ အစ္မကေတာ့ သေဘာ မက်ဘူး။ အစ္မကေတာ့ သခၤ်ာသမား ျဖစ္တဲ့အတြက္ သခၤ်ာလိုပဲ ေတြးပါတယ္။ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ပါပဲ။ ၁ဝ တန္ပစၥည္းကို ၁၁ က်ပ္နဲ႔ ေရာင္းရင္ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ခြဲမေပးႏိုင္ဘူး။ ၁ဝ တန္ ပစၥည္း တစ္ခုကို ၁ဝဝ နဲ႔ ေရာင္းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆင္သတ္ၿပီး အရပ္ေဝလို႔ ရတာေပါ့။ အမ်ားႀကီး ေပးလို႔ ရတယ္ေလ။ သူတို႔ေတြ (MLM)က အျမတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ယူတယ္။ အျမတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ယူတာကို သူတို႔ေတြက ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ သူတို႔ပစၥည္းေတြက Herbal (သဘာဝေဆးဖက္ဝင္)ေတြေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေစ်းႀကီးတယ္ေပါ့။ အစ္မ ေျပာခ်င္တာက အစ္မတို႔ ႏိုင္ငံမွာလည္း Herbal ေတြ ရွိတာပဲ။ Fame က ထုတ္တဲ့ ေဆးေတြဆိုလည္း အကုန္လုံးက Herbal ေတြပဲေလ။ (က်ပ္) ၃ဝဝဝ ေလာက္ပဲ ေရာင္းတယ္။ အမ်ားဆုံးမွ ၆ဝဝဝ ေလာက္ပဲ ရွိတယ္ေလ။ ေဆးေတြက တကယ့္ကို Australia ႏိုင္ငံက အသိအမွတ္ျပဳ တံဆိပ္ေတြလည္း Cost ေတြ မကုန္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးအျမတ္ေတြကို ေပးႏိုင္တာပါေပါ့။ ဒီအျမတ္ေတြက ဘယ္ Owner မွလည္း အိတ္ထဲက စိုက္မေပးဘူး။ ၁ဝ တန္ပစၥည္း တစ္ခုကို ၁ဝဝ နဲ႔  ေရာင္းလို႔ ၉ဝ ျမတ္ရင္ သူတို႔က ၅ဝ ယူမယ္။ က်န္တဲ့ ၄ဝ ကို ေအာက္က လူေတြကို ခြဲေပးမယ္။ မျမတ္ဘဲနဲ႔ေတာ့ Owner က အိတ္ထဲက စိုက္ ေပးမယ္လို႔ေတာ့ လုံးဝ ထုံးစံ မရွိဘူး။ ဒါကို နားမလည္တဲ့ သူေတြကေတာ့ ျဗဳန္းခနဲ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကို နားေယာင္ၾကတယ္။ နားေယာင္ၿပီးေတာ့ ဒါကို ဟုတ္ႏိုးႏိုး၊ ျမတ္ႏိုးႏိုး၊ တစ္ခ်ိန္က်ရင္ ရႏိုးႏိုးနဲ႔ ႏိုးႏိုးေပါင္း မ်ားစြာနဲ႔ လုပ္ေနက်တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ႏိုးႏိုးၾကားမွာပဲ နစ္သြားတဲ့ သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ တစ္အခ်က္က Bonus ကို ရဖို႔အတြက္ကို အမွတ္ကို ထိန္းရတယ္။ အမွတ္ကို ရဖို႔အတြက္ကို ဥပမာ တစ္လကို (က်ပ္) ငါးေသာင္းလား ရွစ္ေသာင္းဖိုးလား မသိဘူး သူတို႔ ပစၥည္းကို ဝယ္ရတယ္။ အဲ့လို မဝယ္ရင္ Bonus မေပးဘူး။ ရွစ္ေသာင္းဖိုးမွ မဝယ္ႏိုင္ရင္ Bonus ရဖို႔ မစဥ္းစားနဲ႔ေတာ့။ အဲ့ဒီလို မဝယ္ထားလို႔ရွိရင္ (က်ပ္) သိန္းတစ္ရာဖိုးေလာက္ ေရာင္းရလည္း ဒီ Bonus ထဲကို မဝင္ဘူး။ ဘယ္လိုေခၚမလဲ ဒီမွာ ဝယ္ကိုဝယ္ရမယ္။ အဲ့ေတာ့ တစ္ေယာက္ ငါးေသာင္းဖိုးဝယ္မယ္ဆိုရင္ လူဆယ္ေယာက္ဆိုရင္ ငါးသိန္းျဖစ္သြားၿပီေလ။ Bonus ရခ်င္း၊ မရခ်င္းက ဒုတိယအပိုင္းပဲ။ အဓိက ကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ေရာင္းအားကေတာ့ ေရာင္းေနရတာပဲေလ။ က်န္တဲ့လူ အျမတ္ရတာ မရတာက တစ္ပိုင္းပဲ။  

သူတို႔ (MLM)ေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ နယ္က လူေတြကို Focus ထားၿပီးေတာ့ လုပ္ၾကတယ္။ နယ္က လူေတြက်ေတာ့ ပြဲလမ္းသဘင္လည္း ဘယ္မွ မသြားဖူးဘူး။ သူတို႔ေတြက Dinner တို႔ ဘာပြဲ၊ ညာပြဲေပါ့။ ဒီလို စည္း႐ုံးက်တာေပါ့။ နယ္ကလူေတြဆိုေတာ့ ဒီလိုပြဲမ်ဳိးေတြ မတက္ဖူးေတာ့ သာယာသြားၾကတာ။ ဒီလိုပြဲလမ္းသဘင္ေတြမွာပဲ ဘယ္သူေတြကေတာ့ Diamond Crown ရေနတာ။ ဘယ္သူ႔ကို ဂုဏ္ျပဳ ပါတယ္ေပါ့။ ဘယ္သူကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ အမ်ားႀကီး ရသြားတာဆိုၿပီး လုပ္ၾကတယ္။ မသိတဲ့ လူေတြက ဒါေတြကို မက္တာေပါ့။ ကိုယ့္အိတ္ထဲက ကုန္သြားတဲ့ဟာေတြကို မၾကည့္ေတာ့ဘူး။ 

MLM ေတြရဲ႕ ေရာင္းေနတဲ့ ေဆးပစၥည္း အေၾကာင္းေတြကို က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္ ရွိလားလို႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ သြင္းကုန္ လိုင္စင္ရွိတယ္လို႔ ျပန္ေျဖတယ္။ သြင္းကုန္လိုင္စင္ဆိုတာ ေဆးဝါး ေထာက္ခံခ်က္နဲ႔မွ မတူတာ။ နားလွည့္ၿပီး ပါး႐ိုက္ေနတဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္။ ေျပာခ်င္တာက သြင္းကုန္ လိုင္စင္ ဆိုတာကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားက သြင္းလာခ်င္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို သြင္းခြင့္ေပးမွာပဲ။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ တိုင္းရင္းေဆးဝါးကေန ၿပီးေတာ့ Agree လုပ္ထားတာ ရွိ၊ မရွိလား ဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ေတြ မယူထား၊ မရထားဘူးလို႔ပဲ ၾကားပါတယ္။ တ႐ုတ္မွာေတာင္ ဒါေတြက ျပည္သူလူထု အက်ဳိး မရွိတဲ့အတြက္ ပိတ္ေနၿပီလို႔ ၾကားတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီမွာကစၿပီး ဖြံ႔ၿဖဳိးလာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒါႀကီးေနာက္ကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လိုက္ေနက်တယ္။ ၾကာတဲ့ အခါမွ လူေတြက ဘာမွလည္း အရင္းမစိုက္ရဘဲနဲ႔ အျမတ္ရတယ္ဆိုတဲ့ဟာကိုပဲ ျမင္ေနၾကတယ္။

ဟိန္းျမတ္စုိး​၊​ ေအာင္သီဟ

The Voice