ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ဂ်ီဟတ္၀ါဒကို စစ္ပဲြဆင္ႏဲြျခင္း

ေနာက္ထပ္ စစ္ပဲြတစ္ခု ဆင္ႏဲြရန္မ်ားစြာ စိတ္၀င္မစားေတာ့သည့္ အေမရိကန္သည္ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ ေနာက္ထပ္ စစ္ပဲြတစ္ခုကို ဦးေဆာင္ ဆင္ႏႊဲရန္ ျပင္ဆင္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ စီနီယာဘုရွ္သည္ အီရတ္ ေခါင္းေဆာင္ ဆက္ဒမ္ ဟူစိန္၏ ကူ၀ိတ္ကို က်ဴးေက်ာ္ေသာ တပ္မ်ားကို ေမာင္းထုတ္ႏုိင္ရန္ ၫြန္႔ေပါင္း အဖဲြ႕တစ္ခုကို ဖဲြ႕စည္းခဲ့သည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ တြင္လည္း ဂ်ဴနီယာဘုရွ္သည္ ဆက္ဒမ္ ဟူစိန္အား အီရတ္ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္မွ ျဖဳတ္ခ်ၿပီး အီရတ္တြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေပၚထြန္လာေရး ႀကိဳးပမ္းခ့ဲသည္။ ဂ်ဴနီယာဘုရွ္၏ စြမ္းေဆာင္မႈ မ်ား ေအာင္ျမင္သည္ မျမင္သည္ကို ယေန႔ အီရတ္ႏိုင္ငံ အေနအထားကို ၾကည့္လ်င္ သိႏိုင္ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္ တြင္လည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ အီရတ္မွ အေမရိကန္ တပ္သားအားလံုးကို ျပန္လည္ ေခၚယူခဲ့သည့္ ဘားရက္ အိုဘားမားသည္ ဆီးရီးယား ျပည္တြင္းစစ္မွ ေမြးဖြားလာၿပီး ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ တံခါးကို ေခါက္ေနၿပီ ျဖစ္သည့္ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားကို အျမစ္ျပတ္ ႏိွမ္နင္းမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေႂကြးေၾကာ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ဆီးရီးယားႏွင့္ အီရတ္တို႔တြင္ ႀကီးစိုးေနသည့္ အစၥလာမ္ ႏိုင္ငံေတာ္ (IS) အဖဲြ႕မွာ အယ္လ္ခိုင္ဒါ ၏ အဖဲြ႕ခဲြတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ IS မွာ အယ္လ္ခိုင္ဒါထက္ အၾကမ္းဖက္မႈတြင္ သာမက ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ပါ သာလြန္ေသာ အဖဲြ႕တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဆီးရီးယားႏွင့္ အီရတ္တုိ႔ရွိ ၎တုိ႔ သိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ေျမတစ္နံ တစ္လ်ားတြင္ IS အဖဲြ႕သည္ အစၥလာမ္ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။ ယင္းမွာ ကြယ္လြန္သူ အုိစမာ ဘင္လာဒင္ အိပ္မက္ပင္ ရဲရဲမမက္ခဲ့ ရေသာ ရည္မွန္းခ်က္ တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္။

ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ရာတြင္ ၿပိဳင္ဘက္ ကင္းျခင္းႏွင့္ မြတ္ဆလင္မ်ား ကိုပင္ ခ်မ္းသာမေပးျခင္း အစရွိသည့္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားေၾကာင့္ IS အား အယ္လ္ခိုင္ဒါ ပင္လ်င္ စက္ဆုတ္ ရႊံရွာခဲ့သည္။ အေမရိကန္ ဂ်ာနယ္လစ္ ႏွစ္ဦးႏွင့္ ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံသား ပရဟိတ ၀န္ထမ္းတစ္ဦး တုိ႔ကို ေခါင္းျဖတ္ သတ္ခဲ့ ျခင္းေၾကာင့္ IS အဖဲြ႕ မည္မွ် ရက္စက္သည္ကို အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား တစ္စြန္းတစ္စ သိရွိခြင့္ ရရွိခဲ့သည္။

အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ IS အဖဲြ႕၏ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ မ်ားေၾကာင့္ မတည့္ေသာ ရန္သူမ်ား ကိုပင္ ေပါင္းစည္းသြား ေစခဲ့သည္။ ဥေရာပသား မ်ား၊ ကာ့ဒ္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၊ ဆီးရီးယား အစိုးရႏွင့္ သူပုန္မ်ား၊ တူရကီ၊ အာရပ္ ႏုိင္ငံမ်ား၊ အစၥေရးႏွင့္ အီရတ္ အစိုးရ တုိ႔ပင္ အေမရိကန္၏ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈကို ေထာက္ခံခဲ့ ၾကသည္။အေမရိကန္၏ ရန္သူေတာ္ႀကီး အီရန္ပင္လ်င္ IS အဖဲြ႕ကုိ တုိက္ခိုက္ရာတြင္ အေမရိကန္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ အားျဖင့္ ပူးေပါင္းမည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ခဲ့သည္။

အီရတ္ရွိ IS အဖဲြ႕အား ေနာက္ထပ္ တုိးျမႇင့္ တုိက္ခုိက္မည္ ျဖစ္ၿပီး ဆီးရီးယားရွိ IS အဖဲြ႕အား ေလေၾကာင္းမွ စနစ္တက် ထိုးစစ္ဆင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အုိဘားမားက စက္တင္ဘာလ (၁၀) ရက္ေန႔တြင္ အေမရိကန္ ျပည္သူမ်ားကို ႐ုပ္သံမွ တစ္ဆင့္ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရး အရ ယာယီ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈကို ေရရွည္ တည္ၿမဲေသာ လႈပ္ရွားမႈႀကီးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲရန္မွာ အေတာ္ပင္ ခက္ခဲေသာ ကိစၥ တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ အာဖဂန္ နစၥတန္ ႏွင့္ အီရတ္တို႔ကို က်ဴးေက်ာ္မႈ မ်ားက အေနာက္ႏိုင္ငံ တပ္ဖဲြ႕မ်ားသည္ စစ္ေရး ေအာင္ျမင္မႈကို ျမန္ျမန္ ရရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိ ေသာ္လည္း ေရရွည္ တည္ၿမဲေသာ တည္ၿငိမ္မႈရွိေအာင္ ကိုေတာ့ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္း မရွိေၾကာင္း ျပသေနခဲ့သည္။ အေမရိကန္သည္ ယခု စစ္ပဲြတြင္ ၾကည္းတပ္မ်ားကို အသံုးျပဳမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း အိုဘားမား၏ ေျပာဆုိခ်က္ေၾကာင့္ စစ္ဆင္ေရး ျပဳလုပ္မည့္ နယ္ေျမမ်ားတြင္ တည္ၿငိမ္မႈ ရရွိေရး အခက္အခဲရွိ ေနဦးမည္ ျဖစ္သည္။

ဆက္ဒမ္ဟူစိန္၏ ဘာ့သ္ပါတီ အာဏာရွင္ စနစ္ ျပဳတ္က် သြားျခင္းႏွင့္ ဆီးရီးယားရွိ ဘာရွား အယ္လ္-အာဆတ္ အစိုးရ အဖဲြ႕ တုိက္ခိုက္ခံရျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ IS အဖဲြ႕ အင္အားႀကီးမားလာခဲ့ ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ IS သည္ ဘာရိန္းမွ လက္ဘႏြန္ အထိ ႀကီးစိုးေနသည့္ ဆြႏ္ၷီႏွင့္ ရွီယိုက္ မုန္းတီးမႈမ်ား ၏ ရလဒ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။

အုပ္ခ်ဳပ္ပံု မွားယြင္းျခင္းႏွင့္ အဆုိးျမင္မႈမ်ားက ၎အဖဲြ႕ အင္အားႀကီး လာေအာင္ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳ ခဲ့သည္။ အာဆတ္ သာ ဗံုးႀကဲ တုိက္ခိုက္ခဲ့ ပါက IS အဖဲြ႕သည္ ဆီးရီးယား အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းရွိ ရက္ကာၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ႏုိင္ခဲ့မည္ မဟုတ္ေပ။ အီရတ္ရွိ ရွိီယိုက္မ်ား ႀကီးစိုးေသာ အစိုးရ အဖဲြ႕သည္ ဆြႏ္ၷီမ်ားအား ဖယ္ထုတ္ျခင္း မျပဳခဲ့ပါက IS အဖဲြ႕သည္ အီရတ္ရွိ ဒုတိယ အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ မိုဆူလ္ အပါအ၀င္ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားကို သိမ္းပုိက္ခြင့္ရရွိ မည္မဟုတ္ေခ်။

IS အဖဲြ႕သည္ အျခား အၾကမ္းဖက္ အဖဲြ႕မ်ားထက္ အင္အားႀကီးသည္။ လက္နက္ အင္အား ပိုေကာင္းသည္။ ေငြေၾကးအင္အားပို ေတာင့္တင္းသည္။ ၎အဖဲြ႕သည္ ေရနံ ေရာင္းခ်ရေငြ ႏွင့္ ျပန္ေပးေငြ တစ္ရက္လ်င္ ေဒၚလာ (၁) သန္းခန္႔ရရွိ ေနေၾကာင္း ခန္႔မွန္းမႈမ်ား ရွိေနသည္။ IS အဖြဲ႕တြင္ တပ္သား (၃၀၀၀၀) မွ (၄၅၀၀၀) အထိရွိ ေနေၾကာင္း အေနာက္ႏိုင္ငံ ေထာက္လွမ္းေရးမ်ားက ခန္႔မွန္းထားသည္။ ၎တုိ႔ထဲမွ သံုးပံု တစ္ပံုမွာ စြမ္းရည္ ရွိေသာ တိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ တူရကီမွ တစ္ဆင့္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံတြင္းသို႔ လြယ္လင့္တကူ ၀င္ေရာက္ခြင့္ရရိွေန ေသာေၾကာင့္ ၎အဖဲြ႕သည္ အျခား အၾကမ္းဖက္ အဖဲြ႕မ်ားထက္ ႏိုင္ငံျခားသား တပ္ဖဲြ႕၀င္ အင္အားကို ပိုမို စုေဆာင္းႏိုင္ ခဲ့သည္။ ဆီးရီးယားတြင္ ႏိုင္ငံျခား ပတ္စပို႔စ္ ကုိင္ေဆာင္ ထားေသာ IS အဖဲြ႕၀င္ (၁၂၀၀၀) ခန္႔ရွိ ေနေၾကာင္း ခန္႔မွန္းမႈမ်ားရွိ ေနသည္။ အမ်ားစုမွာ ဂုဏ္ရွိျခင္း ႏွင့္ ေငြေၾကး ေျမာက္ေျမာက္ မ်ားမ်ား ရရွိျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ဂ်ီဟတ္ အဖဲြ႕ႏွင့္ ပူးေပါင္းလာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

အဖဲြ႕ေခါင္းေဆာင္ အဘူေဘကာ အယ္လ္-ဘာဂါဒါဒီ ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျပည့္၀ျခင္းေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ဆက္ဒမ္၏ စစ္တပ္မွ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိမ်ား ပါ၀င္လာျခင္းေၾကာင့္လည္း အဖဲြ႕၏ စစ္ေရး မဟာဗ်ဴဟာ အဆင့္ျမင့္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အယူအဆေရးရာ အရ အစြန္းေရာက္ျခင္း၊ ဖဲြ႕စည္းပံုစနစ္ က်ျခင္း၊ အေနာက္ႏိုင္ငံ ပတ္စ္ပို႕ ကိုင္ေဆာင္ထား သူမ်ား ရွိေနျခင္း၊ အေမရိကန္ကို မုန္းတီးျခင္းႏွင့္ ကမာၻလံုး ဆိုင္ရာ ဂ်ီဟတ္ စစ္ပဲြ၏ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာရန္ ဆႏၵျပင္းျပျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ IS သည္ အေႏွးႏွင့္ အျမန္ဆို သလိုပင္ အေ၀းက ရန္သူကို ပစ္မွတ္ထား တုိက္ခိုက္လာ ႏုိင္ပါသည္။ IS သည္ ဥေရာပ တစ္၀န္းရွိ မြတ္ဆလင္ လူငယ္မ်ားစြာကို စည္း႐ုံး ႏိုင္စြမ္းရွိေန ေသာေၾကာင့္ ၎အဖဲြ႕ရွိ တိုက္ခိုက္ေရး သမားမ်ား ျပည္ေတာ္ ျပန္လာပါက မိခင္ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ ႏုိင္ေၾကာင္း စိုးရိမ္မႈမ်ားလည္း ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။

လူမႈ မီဒီယာ အသံုးျပဳေသာ IS အဖဲြ႕၀င္ တခ်ဳိ႕ တြင္ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ စစ္ဆင္ေရး ျပဳလုပ္မည့္ ကိစၥကို ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ႀကိဳဆို ေနသူမ်ားရွိ ေနသလို စိုးရိမ္ေန သူမ်ားလည္းရွိေန ပါသည္။ ေအာင္ျမင္မႈ မ်ားကို ခဏ ဖယ္ထားလ်င္ IS အဖဲြ႕တြင္ အားနည္းခ်က္ႀကီးရွိ ေနပါသည္။ ယင္း မွာ အယူအစဲြ ျပင္းထန္ေသာ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီ မ်ားႏွင့္ ဆက္ဒမ္၏ ဘာ့သ္ ပါတီ၀င္ေဟာင္းမ်ား ျဖင့္ ဖဲြ႕စည္းထားေသာ အဖဲြ႕မွာ ဖိအားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရပါက ၿပိဳကဲြ သြားႏိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ IS အဖဲြ႕သည္ ၎တုိ႔ကို မလုိလားေသာ ေဒသခံမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း အစိုးရိမ္ႀကီး ေနခဲ့သည္။ ယင္းေၾကာင့္သာ ၎တုိ႔ သိမ္းပိုက္ထားသည့္ နယ္ေျမမ်ားမွ လူနည္းစု၀င္မ်ားႏွင့္ အယူအစဲြ သင့္တင့္မွ်တေသာ ဆြႏ္ၷီမ်ားကို ႏွင္ထုတ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခု တည္ေထာင္လုိက္ၿပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ IS အဖဲြ႕သည္ ဘဂၢဒတ္မွ အလက္ပို အထိ မုိင္ (၄၆၀) အရွည္ရွိေသာ နယ္ေျမတစ္ခုကို ကာကြယ္ႏိုင္ေရး ႀကိဳးပမ္း ရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ထုိးစစ္ဆင္မႈ ျပဳလုပ္လာသည္ႏွင့္ အမွ် လမ္းမႀကီး ထက္တြင္ ကားမ်ားႏွင့္ ေမာင္းႏွင္ သြားေရာက္ရမည္ျဖစ္ ေသာေၾကာင့္ ေလေၾကာင္းမွ တိုက္စစ္ကို ေရွာင္ရွားရန္ ခက္ခဲလာၿပီ ျဖစ္သည္။

အာရပ္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆြႏ္ၷီမ်ား၏ အားေပးမႈကို ရရွိခဲ့ပါက အေမရိကန္က IS အဖဲြ႕အား ဆင္ႏႊဲသည့္ စစ္ပဲြကို တရားေသာ စစ္ပဲြ အျဖစ္ ထင္ျမင္ လာၾကမည္ ျဖစ္သည္။ စစ္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ဆုိင္ရာ အ႐ႈပ္အေထြးမ်ားရွိေန ေသာေၾကာင့္ အိုဘားမားသည္ ယခု စစ္ဆင္ေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အခ်ိန္ ကာလ မသတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အီရတ္တြင္ IS အဖဲြ႕၏ စြမ္းရည္ႏွင့္ အင္အား က်ဆင္းေနၿပီ ျဖစ္သည္။ေနာက္ထပ္ ထုိးစစ္မ်ားကိုသာ အေမရိကန္ ႏွင့္ မဟာမိတ္မ်ားက အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါက IS သည္ ခပ္ျမန္ျမန္အင္အား ႀကီးမားခဲ့ သလုိ ခပ္ျမန္ျမန္ အင္အားက်ဆင္း သြားမည္ ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီမ်ားမွာ အုိဘားမား ေျဖရွင္းေပးရန္ လက္တြန္႔ေနခဲ့သည့္ ျပႆနာႀကီး တစ္ခု၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း မွာ ဆီးရီးယားႏွင့္ အီရတ္ရွိ ဆြႏ္ၷီ၊ ရွီယိုက္၊ ကာ့ဒ္ႏွင့္ လူတုိင္း လက္ခံႏိုင္ေသာ အနာဂတ္ တစ္ခုကို မည္ကဲ့သို႔ ေဖာ္ေဆာင္ေပးမည္ ဆုိသည့္ ျပႆနာသာ ျဖစ္သည္။

Ref: Confronting Islamic State:The Economist

ရဲလြင္ေအာင္

messengernewsjournal