‘‘ဒီႏွစ္ဖဲြ႕လံုးက ရွာရီးယားဥပေဒနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစၥလာမ္မစ္ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာပဲ’’ ပညာရွင္ခ်ားလ္စ္လစ္စတာေျပာေသာ အိုင္အက္စ္တပ္ဖဲြ႕အေၾကာင္း

ဆီးရီးယားျပည္တြင္းစစ္ စတင္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈလုပ္ဖို႔ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအတြင္းေရာ၊ အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားၾကားမွာပါ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ ေပၚထြက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆီးရီးယားအေရးဟာ အာဆတ္အစိုးရရဲ႕ အဓိက မဟာမိတ္႐ုရွားရဲ႕ ကန္႔ကြက္မႈေၾကာင့္ စစ္ေရးအရ အေရးယူတားဆီးႏိုင္ျခင္းမရွိသလို အမ်ားက ထင္ျမင္ခဲ့သလိုပဲ စစ္က အခ်ိန္ၾကာေလ ပတ္၀န္းက်င္ႏိုင္ငံေတြကို ျပန္႔ထြက္လာတတ္တဲ့သေဘာကို ေတြ႕လာရပါတယ္။ ဆီးရီးယားပဋိပကၡေတြနဲ႔ အီရတ္မွာ အေမရိကန္တပ္ေတြ ထြက္သြားၿပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေတြကေန လူမ်ိဳးေရးကဲြျပားမႈေတြကို အေျခခံတဲ့ မတည္ၿငိမ္မႈေတြကလည္း ထိန္းမရေအာင္ ျဖစ္လာတာကလည္း တိုက္ဆိုင္တဲ့ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလိုမတည္ၿငိမ္တဲ့ စစ္ေရးနယ္ေျမကို အေျချပဳလို႔ မၾကာမီက ကမၻာ့သတင္းေတြမွာ အမ်ားသိလာတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ႏုိင္ငံေတာ္တပ္ဖဲြ႕ IS ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ IS ဟာ အယ္လ္ကိုင္ဒါထက္ ပိုေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ဂ်ီဟတ္၀ါဒီအုပ္စုတစ္ခု ျဖစ္လာေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအဖဲြ႕အေၾကာင္းကို ေသခ်ာသိရေအာင္ ဂ်ာမန္စပိုင္းဂဲလ္မဂၢဇင္းဟာ အေမရိကန္ပညာရွင္အဖဲြ႕ Think tank တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဘရြတ္ကင္းအင္စတီက်ဳ႕ဒ္ရဲ႕ ဒိုဟာ႐ံုးခဲြမွာ ဧည့္ပညာရွင္အျဖစ္ တာ၀န္ယူေနတဲ့ ခ်ားလ္စ္လစ္စတာနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။ လစ္စတာ (၂၆)ႏွစ္ဟာ ယခင္က IHS Jane ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္၀ါဒႏွင့္ ပုန္ကန္ထႂကြမႈဆိုင္ရာ ေလ့လာမႈဌာန Terrorism and Insurgency center ရဲ႕ သုေတသီအႀကီးအကဲလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၎ဟာ ထိုဌာနမွာ တာ၀န္ယူစဥ္က အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏိုင္ငံအလိုက္ လံုၿခံဳေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားအေၾကာင္း အထူးျပဳေလ့လာသူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ လက္ရွိမွာလည္း ဘရြတ္ကင္းအင္စတီက်ဳ႕ဒ္မွာ ဧည့္ပညာရွင္အျဖစ္ သုေတသနလုပ္ရင္း The Jihadist Insurgency in Syria (ဆီးရီးယားတြင္ ဂ်ီဟတ္၀ါဒသူပုန္ထမႈအေၾကာင္း)ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားလ်က္ ရွိေနပါတယ္။ေမး- ႐ုတ္တရက္ႀကီး နယ္ေျမေတြ သိမ္းပိုက္လာႏုိင္တဲ့ အံ့အားသင့္စရာျဖစ္လာတဲ့ ဒီအစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေတာ္တပ္ဖဲြ႕ IS ရဲ႕ သမုိင္းကို ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘယ္လိုရွင္းျပေပးႏုိင္ပါသလဲ။

ေျဖ- ၁၉၉၉ မွာ ဒီ IS ကို တည္ေထာင္သူ ဖခင္ျဖစ္တဲ့ အဘူမူဆတ္အယ္ဇာကာ၀ီက အာဖဂန္နစၥတန္မွာ သူ႔ရဲ႕စစ္ေသြးႂကြအဖဲြ႕အတြက္ ေလ့က်င့္ေရးစခန္းတစ္ခုကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၁ ေနာက္ပိုင္းမွာ အေမရိကန္တပ္ေတြ အာဖဂန္ကို၀င္ေတာ့ ဒီအဖဲြ႕လည္း အီရန္ကေန ျဖတ္သန္းၿပီး အီရတ္ေျမာက္ပိုင္းကို ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၃ ေလာက္လည္းေရာက္ေတာ့ ဒီအဖဲြ႕လည္း အားေကာင္းတဲ့ ဂ်ီဟတ္လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕တစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ အီရတ္ကို အေမရိကန္က်ဴးေက်ာ္မႈ ကာလအတြင္းမွာပဲ ဇာကာ၀ီဟာ သူနဲ႔ သူ႔အဖဲြ႕ကို နာမည္ရေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ သူတို႔ (အစၥလာမ္မစ္ဥပေဒ) ရွာရီးယားကို အစြန္းေရာက္က်င့္သံုးေတာ့ အဲဒီမွာ ေဒသခံလူနည္းစုအဖဲြ႕ေတြကလည္း ျပန္ထႂကြလာၾကၿပီး Awakening ဆိုတဲ့ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ျပန္တုိက္ထုတ္ေမာင္းထုတ္လိုက္ၾကတယ္။ အဖဲြ႕ဟာ အဲဒီတုန္းက ေတာ္ေတာ္ေလး အထိနာသြားခဲ့ရတယ္။ ဒီေနာက္ အေမရိကန္တပ္ေတြ အီရတ္က ျပန္ဆုတ္ဖို႔ ျပင္တဲ့အခ်ိန္က်ေတာ့ ဇာကာ၀ီနဲ႔ သူ႔အဖဲြ႕အတြက္ ျပန္ရွင္သန္ဖို႔ အခြင့္အေရးရလာေတာ့တယ္။ ၂၀၀၉ ႏွစ္လယ္ပိုင္းေလာက္ကစၿပီး သူတို႔ဟာ ေနာက္ကြယ္ကေန ၾသဇာႀကီးတဲ့အဖဲြ႕ ျဖစ္လာတယ္။ အစိုးရလံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႕ေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္တုိက္ၿပီး ေဒသခံအစိုးရအရာရွိ၊ ရဲ၊ စစ္တပ္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္လာတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ဒီလိုလႈပ္ရွားမႈက အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေတာ္တပ္ဖဲြ႕လို႔ ျဖစ္လာဖို႔ ထူးျခားတဲ့အဆင့္တစ္ခုကို ဖန္တီးေပးလိုက္တာပဲ။ ဒီအခ်က္ကပဲ သူတို႔အေနနဲ႔ (အီရတ္ရဲ႕ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕) မိုဆူလ္ကို အလ်င္အျမန္ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တာကို ျပေနတာပဲေပါ့။

ေမး- ဆရာက IS တပ္ဖဲြ႕ဟာ အေျခခံအားျဖင့္ေတာ့ အယ္လ္ကိုင္ဒါ ယခင္ကရရွိခဲ့တဲ့ အရာအားလံုးကို ရခဲ့ၿပီလို႔ေျပာဖူးတယ္။ ဒီအဖဲြ႕ႏွစ္ခုကို ဘယ္လိုႏႈိင္းယွဥ္မလဲ။

ေျဖ- ဒီႏွစ္ဖဲြ႕လံုးက ရွာရီးယားဥပေဒနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစၥလာမ္မစ္ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔မွာ နည္းဗ်ဴဟာပိုင္းေတြကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ကဲြျပားပါတယ္။ အယ္လ္ကိုင္ဒါက လူမႈေရးရာပိုင္းမွာ ထိန္းခ်ဳပ္မႈႏွင့္ အုပ္စိုးမႈတို႔ကိုရႏိုင္ဖုိ႔ ပိုၿပီးသည္းခံၿပီး ကာလရွည္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းနဲ႔လုပ္တယ္။ အဲဒီလို အရွိတရားတစ္ခု (သူတို႔ကိုလက္ခံတဲ့ အေနအထားတစ္ခု)အတြက္ လူမႈေရး၊ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနေတြကို ဖန္တီးယူဖို႔ အာ႐ံုစိုက္တယ္။

IS ကေတာ့ ဒီရည္မွန္းခ်က္ကိုရဖို႔ အေရးမွာ ပိုၿပီးသည္းခံႏိုင္မႈနည္းတယ္။ ႏွစ္ဖဲြ႕စလံုး ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ား အလယ္ပိုင္းကေန အခုထိ ျဖစ္လာေနတာပဲ။ IS ကေတာ့ နယ္ေျမတစ္ခုကို သူတို႔သိမ္းပိုက္လိုက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ လူထုကို အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ရွာရီးယားဥပေဒကို ခ်က္ခ်င္းက်င့္သံုးဖို႔ အၿမဲပဲ ဦးတည္လုပ္ေလ့ရွိတယ္။ နည္းဗ်ဴဟာပိုင္းအရၾကည့္ရင္ ဆီးရီးယားဟာ အေကာင္းဆံုးႏႈိင္းယွဥ္စရာေတြ ရွိတယ္။ အယ္လ္ႏူဆရာ (ဆီးရီးယားရဲ႕ အယ္လ္ကိုင္ဒါတပ္ဖဲြ႕ခဲြ)က အဲဒီႏိုင္ငံတစ္ေလွ်ာက္မွာ လူမႈေရးရာပိုင္းမွာပါ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ ေတာ္ေတာ္ေလးရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ ရွာရီးယားဥပေဒကို မၾကာေသးမီအခ်ိန္ကထိ တိုက္႐ိုက္ႀကီး က်င့္သံုးၾကဖို႔ မေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လူမႈအေနအထားေတြက ဥပေဒကို လက္သင့္ခံဖို႔ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူး။ ခ်က္ခ်င္းက်င့္သံုးရင္လည္း သူတို႔ပဲ ျငင္းပယ္ခံရမွာကို ခံစားမိၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔က ခ်က္ခ်င္းက်င့္သံုးမယ့္အစား ေရရွည္အျမင္နဲ႔ စဥ္းစားတယ္ေပါ့။

ေမး- ဆရာ့အေနနဲ႔ အယ္လ္ကိုင္ဒါဟာ IS အဖဲြ႕ေလာက္ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ အစြန္းေရာက္မဆန္ဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာလား။

ေျဖ- အေသအခ်ာပါပဲေပါ့ဗ်ာ။ အယ္လ္ကိုင္ဒါက ဆီးရီးယားမွာ လႈပ္ရွားတာ IS နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္လိုက္ရင္ ေတာ္ေတာ္ေလး အလယ္အလတ္က်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါလည္း စေျပာင္းေနပါၿပီ။ အယ္လ္ႏူဆရာအဖဲြ႕ဟာ အခုေတာ့ ဆီးရီးယားမွာ ပိုၿပီးရန္လိုတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ကို ျမင္ေနရၿပီ။ သူတို႔ဟာ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း အီဒလစ္ျပည္နယ္ထဲက ရြာေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတြမွာ ရွာရီးယားဥပေဒကို စတင္ျပ႒ာန္းလာေနရၿပီ။ ေဒသခံေတြက ေကာင္းေကာင္းႀကီး လက္မခံႏိုင္ေသးတဲ့ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုေပါ့။ ဒီလုပ္ရပ္က အယ္လ္ႏူဆရာအဖဲြ႕ထဲမွာလည္း သူတို႔ရဲ႕နယ္ေျမကို ခုိင္ခိုင္မာမာ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားဖို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားမႈကို ေမာင္းႏွင္ထားလို႔ ျဖစ္ရတာပဲ။

ေမး- IS တပ္ဖဲြ႕ဟာ ႏုိင္ငံတစ္ခုတည္ေထာင္ဖို႔ တကယ္ပဲ ႀကိဳးစားေနသလား။ သူတို႔ဟာ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြအတြက္ စားနပ္ရိကၡာနဲ႔ အေထာက္အပံ့ေတြေပးတာလို လူမႈ၀န္ေဆာင္မႈေတြေပးၿပီး အစိုးရတစ္ရပ္ေနရာကို အစားထိုးယူႏုိင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသလိုပါပဲ။ သူတို႔ ဒါကို ဘယ္လိုစုစည္းသလဲ။ လူမႈ၀န္ေဆာင္မႈေတြေပးဖို႔ ေငြေတြ ဘယ္ကေနရပါသလဲ။

ေျဖ- ေငြကေတာ့ ဒီေနရာမွာ အဓိကပဲေပါ့။ IS ဟာ သူ႔ဘာသာ ဘ႑ာေရးအရ ရပ္တည္ႏုိင္တဲ့အဖဲြ႕လို႔ လူသိမ်ားၾကတယ္။ သူရတဲ့ေငြေတြက သူတို႔ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ တရားမ၀င္ ေရနံနဲ႔ ဓာတ္ေငြ႕ေရာင္းခ်မႈေတြကေန လာတယ္။ ဂ်ံဳလို စိုက္ပ်ိဳးထုတ္ကုန္ေတြေရာင္းတာ၊ ေရနဲ႔ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားကို ထိန္းခ်ဳပ္တာ၊ သူတို႔နယ္ေျမထဲ အခြန္ေကာက္တာေတြကေနရတယ္။ ဒါေတြကဆုိရင္ တစ္ပတ္ကို ေဒၚလာသန္းနဲ႔ခ်ီရတာေပါ့။ ဒီေငြေတြထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လူမႈ၀န္ေဆာင္မႈေပးတာေတြထဲ စီး၀င္သြားတာေပါ့။ ဒါက သူတို႔ဟာ အစၥလာမ္မစ္ႏုိင္ငံေတာ္ရယ္ပါဆုိၿပီး နာမည္ခံထားတဲ့အတိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ သေကၤတအခ်က္ေပါ့။ ဒါမ်ိဳးလုပ္ဖို႔ဆိုတာက ခင္ဗ်ားအေနနဲ႔ အစိုးရတစ္ရပ္လုပ္သလိုမ်ိဳး ၀န္ေဆာင္မႈမ်ိဳးေတြ ေပးႏိုင္ရပါမယ္။ လူေတြကို သူတို႔ (ကြၽမ္းက်င္ရာ) အလုပ္ေတြ လုပ္ခြင့္ေပးရမယ္။ ဒါေပမဲ့ လူေတြက IS ရဲ႕ အလုပ္သမားေတြခ်ည္းပဲ ျဖစ္ေနတာကို သူတို႔ မိုဆူလ္ဆည္ႀကီးကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အခ်ိန္တုန္းက ခင္ဗ်ားတို႔ျမင္မွာေပါ့။ အတင္းအက်ပ္ခိုင္းျခင္း၊ လစာေပးခုိင္းျခင္းေတြနဲ႔ပဲ ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္ထဲက သူတို႔နယ္ေျမေတြမွာ စားေသာက္ဆိုင္စားပဲြထိုးေတြကအစ ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္တဲ့ ဆည္လုပ္သားေတြအထိ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ေတြကို သူတို႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားေနရတာပဲ။

ေမး- ဆရာေျပာဖူးတာက IS ေခါင္းေဆာင္ အဘူဘကာရ္ဘက္ဂ္ဒါဒီဟာ အိုစမာဘင္လာဒင္တုိ႔၊ ဇာ၀ါဟီရီတို႔ထက္ပိုၿပီး ဘာသာေရးအရ တရား၀င္မႈ ပိုရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္ေနာ္။

ေျဖ- သူတို႔ေတြ အကုန္လံုးကေတာ့ အစၥလာမ္ဘာသာေရးကို ကြၽမ္းက်င္ပိုင္ႏုိင္သူႀကီးေတြအျဖစ္ ပံုဖမ္းထားေပမယ့္ ဘင္လာဒင္ေရာ၊ ဇာ၀ါဟီရီေရာ ႏွစ္ဦးစလံုးမွာ တရား၀င္ဘာသာေရး ေလ့က်င့္သင္ၾကားထားမႈ အခံမရွိဘူး။ ဘက္ဂ္ဒါဒီကေတာ့ အစၥလာမ္ဘာသာေရးပညာနဲ႔ ေဒါက္တာဘဲြ႕ရထားတယ္ ဆိုတယ္။ သူ႔ဇာတိၿမိဳ႕ ဆမ္မာရာမွာလည္း ဗလီဆရာတစ္ဦးျဖစ္တယ္။ ဒီအခ်က္က သူ႔ကို အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံေတာ္တစ္ခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ဘာသာေရးအရ လုပ္ပိုင္ခြင့္ တရား၀င္ပံုရိပ္ရေစသလို ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘက္ဂ္ဒါဒီရဲ႕ ေအာက္ေျခက လူေတြကို ၾကည့္လိုက္ရင္ အမ်ားစုက အီရတ္စစ္တပ္မွာလုပ္ဖူးတဲ့ စစ္တပ္နဲ႔ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္ဖဲြ႕၀င္ေဟာင္းေတြခ်ည္းပဲ။ ဒီအခ်က္က သက္ေသျပေနတာက သူတို႔ထိပ္ပိုင္းမွာ ဘာသာေရး႐ုပ္ျပေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ လိုေနတယ္ဆိုတာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဘက္ဂ္ဒါဒီဟာ ဘာသာေရးအရ တရား၀င္မႈရွိလို႔ သူ႔အခုေနရာကို ရထားတယ္ဆိုတာ ရွင္းေနတာပဲေပါ့။

ေမး- ဒီအဖဲြ႕ရဲ႕ စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာေတြကို ဘယ္သူက ႀကီးၾကပ္ေပးေနတာပါလဲ။

ေျဖ- ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအျပည့္ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ေတာ့ ေျပာဖို႔ခက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ့္ခန္႔မွန္းခ်က္အရေတာ့ စစ္ဆင္ေရးေတြကို ဘက္ဂ္ဒါဒီရဲ႕ လက္ေထာက္ေတြက လုပ္ေပးေနတာပါ။ သူတို႔က အရင္က အီရတ္စစ္တပ္နဲ႔ ေထာက္လွမ္းေရးယႏၲရားေတြထဲမွာ အရာရွိျဖစ္ခဲ့သူေတြ အမ်ားစုပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ဟာ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားမွာ ဒီလိုပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္က်တဲ့၊ နည္းစနစ္က်တဲ့ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို လုပ္ႏိုင္သူေတြ ျဖစ္ၾကတာပါ။ ဘက္ဂ္ဒါဒီကေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္ အလြန္႔အလြန္ကို သံသယရွိပါတယ္။

ေမး- IS တပ္ဖဲြ႕မွာ တပ္သားဦးေရ ဘယ္ေလာက္ရွိႏုိင္သလဲ ဆရာ။

ေျဖ- သူတို႔ရဲ႕ ဆီးရီးယားက တပ္မွာေတာ့ ၆၀၀၀ ကေန ၈၀၀၀ ၾကားေလာက္ရွိမယ္။ အီရတ္မွာေတာ့ ၁၅၀၀၀ ေလာက္ရွိမယ္။ အီရတ္မွာေတာ့ သူတို႔ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ထဲ ၀င္လိုက္ရင္ လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ ေဒသခံလူေတြက သူတို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းလာၾကလို႔ ေတာ္ေတာ္ႀကီး အဖဲြ႕၀င္တိုးလာေနတယ္။

ေမး- ဥေရာပက ဂ်ီဟတ္၀ါဒီေတြကို IS က တပ္သားသစ္ စုေဆာင္းေနတာမွာေကာ ဘယ္ေလာက္ေအာင္ျမင္ေနပါသလဲခင္ဗ်။

ေျဖ- ဒီ ဆီးရီးယားပဋိပကၡက ႏိုင္ငံျခားက ၀င္တိုက္ေနတဲ့ တပ္သားအေရအတြက္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ဆဲြေဆာင္ခဲ့တယ္။ ဥေရာပကေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လာၾကတယ္။ IS မွာ အခုဆိုရင္ ဥေရာပတပ္သားဦးေရ ၂၀၀၀ ကေန ၃၀၀၀ ၾကားေလာက္ စုမိေနၿပီ။ ဒီအေရအတြက္က သူတို႔အေနနဲ႔ ဥေရာပမွာ တုိက္ခုိက္မႈေတြ လုပ္ခ်င္ရင္ ယာယီအားျဖင့္ အေထာက္အကူျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ ဒီလိုလုပ္ခ်င္တယ္လို႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ မသတ္မွတ္ခ်င္ေသးဘူး။

ေမး- ေဒသတြင္းက အျခားေသာ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီအုပ္စုေတြနဲ႔ေရာ IS နဲ႔ ဘယ္လုိဆက္ဆံေရးရွိပါသလဲ။

ေျဖ- သူတို႔က တစ္ဖဲြ႕တည္းပဲ လႈပ္ရွားတာ။ IS ဟာ ဆီးရီးယားမွာ ဘယ္လုိမဟာမိတ္မွ မရွိပါဘူး။ သူတို႔နဲ႔ လက္တဲြခ်င္တဲ့အဖဲြ႕ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပိုႀကီးမားတဲ့ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီအုပ္စုေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ သူတို႔မွာက မဟာမိတ္နည္းနည္းပဲ ရွိတယ္။ မဟာမိတ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အီရတ္ထဲမွာရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားစုက ေဒသခံတိုင္းရင္းသား အုပ္စုေလးေတြနဲ႔ ဘာ့သ္ပါတီ၀င္ေတြပဲ။ စစ္ေသြးႂကြေတြ မဟုတ္ဘူး။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီေတြက ေထာက္ခံၾကတဲ့ အယ္လ္ကိုင္ဒါထက္ ပိုသာလြန္တယ္လို႔ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ပံုေဖာ္ကိုယ္စားျပဳထားရင္းနဲ႔ IS ဟာ ပိုႀကီးမားတဲ့ ဂ်ီဟတ္၀ါဒီလႈပ္ရွားမႈေတြထဲကေန ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ဖဲ့ထြက္ေနတာပါ။

ေမး- အေနာက္တိုင္းဟာ IS ကို ရပ္တန္႔ႏုိင္ဖို႔ ဘာေတြမ်ား အကူအညီေပးႏုိင္ပါသလဲ။

ေျဖ- ကံမေကာင္းစြာဘဲ IS ဟာ ႀကီးထြားဖံြ႕ၿဖိဳးလာတဲ့အျပင္ သူတို႔ကို တန္ျပန္တိုက္ခုိက္ႏိုင္ဖို႔ ႏွစ္အေတာ္ၾကာလိုတဲ့၊ ရင္းျမစ္ေတြလည္း ထူးထူးျခားျခား အမ်ားႀကီးလိုတဲ့အဆင့္ကို တိုးတက္သြားခဲ့ၿပီ။ သူတို႔ကို စစ္ေရးရင္းျမစ္တစ္ခုတည္းနဲ႔ တိုက္လို႔မရေတာ့ဘူး။ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ သံတမန္ေရးအရ ေဆာင္ရြက္မႈေတြလုပ္ဖို႔လည္း လိုပါမယ္။ ဆီးရီးယားပဋိပကၡကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔လည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ နည္းလမ္းရွာရမယ္။ ဒီပဋိပကၡက IS လို အဖဲြ႕မ်ိဳးေတြ ေပါက္ဖြားလာဖို႔ ဖိတ္ေခၚေနတာ။ ၿပီးေတာ့ အီရတ္မွာလည္း ဘဂၢဒက္က အစိုးရဟာ ဆြန္နီလူမ်ိဳးစုေတြဆီကို စတင္ခ်ဥ္းကပ္ရမယ္။ သူတို႔ကို ႏိုင္ငံေရးစနစ္ထဲ ျပန္ပါလာေအာင္ ဆဲြေခၚရပါမယ္။

—Ref: Dueling Jihadists-Is the Islamic State Beating Al-Qaida?, Interview Conducted By Samiha Shafy.Spiegel: 23rd August

7Day Daily