လက္ရွိ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိတဲ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ၊ တရားမဝင္သစ္ခိုး ထုတ္မႈ၊ ေျမယာ အျငင္းပြားမႈမ်ား၊ ေရ၊ ေျမ၊ ေတာေတာင္ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အစဥ္တစ္စိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ သိရွိထားတာ ထက္ကို ပိုမိုၿပီး မယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ တစ္ႏိုင္ငံလုံး အတိုင္းအတာနဲ႔ ျဖစ္ပြားေနတာ မီဒီယာေတြမွာ ေလ့လာေတြ႔ရွိ ေနရပါတယ္။
သစ္ေတာမ်ားနဲ႔ ငါးမိုင္ပတ္လည္ အတြင္းမွာ ေနထိုင္တဲ့ ေက်းလက္ျပည္သူ စုစုေပါင္း ခန္႔မွန္းေျခ ၂၄ သန္းေလာက္ ရွိသလို ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား တစ္ေလွ်ာက္ တစ္မိုင္ပတ္လည္ အတြင္း ေနထိုင္သူ ေတြဟာ ေျခာက္သန္းေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီး၊ ျပဳန္းတီးမႈရဲ႕ဒဏ္ကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူဦးေရ တစ္ဝက္ေလာက္ တိုက္႐ိုက္ဆိုးက်ဳိး ခံစားေနရတယ္လို႔ ေျပာရင္ မမွားပါဘူး၊ ဒါတင္ မကေသးပါဘူး၊ ငါးႏွစ္ေအာက္ကေလး အေယာက္ ၂၀ မွာ တစ္ေယာက္ဟာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေဝဒနာ (ARI) ခံစားေနရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ျပည္နယ္ ေတြမွာ ၁၀ ေယာက္ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ေလာက္ထိ ဆိုးဝါးစြာ ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။
ဝမ္းေဖာ၊ ဝမ္းေရာင္၊ ဝမ္းကိုက္ေရာဂါ၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ကင္ဆာ အစရွိတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ေတြဟာ ျမင့္မားလာၿပီး ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္၊ အစားအစာ၊ ေသာက္သုံးေရ မသန္႔ရွင္းမႈ ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ ေနပါတယ္။ ဒီလိုသာ ဆက္ျဖစ္ေနရင္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ျပည့္မီရမယ့္ ေထာင္စုႏွစ္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ (Millennium Development Goal) ဟာ အလွမ္းေဝးကြာၿပီး ဆင္းရဲမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
တစ္ဖက္မွာလည္း ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို အေလးထား ေဆာင္႐ြက္ပါမယ္လို႔ သမၼတႀကီးရဲ႕ ႏိုင္ငံအေျချပ မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ပါရွိတဲ့အတိုင္း အတတ္ႏိုင္ဆုံး အစိုးရ အဖြဲ႕က ႀကဳိးပမ္း ေဆာင္႐ြက္လ်က္ ရွိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ စံႏႈန္း စံထားမ်ား ျပဳစုျခင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ အားေကာင္းခိုင္မာ သန္စြမ္းလာေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း (Institutional Strengthening) အစရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း က အသိအမွတ္ ျပဳပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး ေဆာင္႐ြက္မႈေၾကာင့္ ထိေရာက္စြာ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္စြမ္းနဲ႔ တိုးတက္မႈႏႈန္းက ဆီးေစ့၊ လက္ရွိပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီး ျပဳန္းတီးမႈႏႈန္းနဲ႔ ပိုမိုပြင့္လင္း စီးဆင္းလာတဲ့ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ တြဲပါလာတဲ့ ဆိုးက်ဳိးမ်ားရဲ႕အႏၲရာယ္က ျမင္းမိုရ္ေတာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီလိုကြာဟခ်က္ ႀကီးမားေနတာရယ္၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အလြန္အမင္း မ်ားျပားေနတာ ေတြေၾကာင့္ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္မႈ အားနည္းတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚ မူတည္ၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာေတြဟာ အပ္နဲ႔ ထြင္းရမယ့္အစား၊ ပုဆိန္နဲ႔ ေပါက္ရၿပီး ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈကို ဦးတည္ျဖစ္ေပၚေန ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ ေလဟာနယ္ ၾကားဝင္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ (Vacuum Effect) အျဖစ္နဲ႔ လူထုရဲ႕အေထြေထြ မေက်နပ္ခ်က္ ေတြကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး သပိတ္စုံ၊ သူပုန္ထ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲႏိုင္မွ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ရမယ္လို႔ ခိုင္ခိုင္မာမာ၊ ယုံၾကည္ေဆာင္႐ြက္ လႈံ႔ေဆာ္ေနသူေတြ အတြက္ ကုန္ၾကမ္းေတြ စုေဆာင္းေပးကာ လႈပ္ရွားေဆာင္႐ြက္ဖို႔ အေျခအေန ေပးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
(အာရပ္ေႏြဦးနဲ႔ လတ္တေလာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ဝန္ႀကီးဌာနေတြ ဆႏၵျပသူေတြက ဝင္ေရာက္ သိမ္းဆည္းတာေတြဟာ သူတို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအားေဆးေတြ ျဖစ္ေန ပါတယ္)
(အာရပ္ေႏြဦးနဲ႔ လတ္တေလာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ဝန္ႀကီးဌာနေတြ ဆႏၵျပသူေတြက ဝင္ေရာက္ သိမ္းဆည္းတာေတြဟာ သူတို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအားေဆးေတြ ျဖစ္ေန ပါတယ္)
လက္ရွိ ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးေတြ ေနာက္ျပန္မလန္က် ေအာင္ ကြာဟခ်က္ ႀကီးမားေနတာေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ရယ္၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတြကို အတတ္ႏိုင္ဆုံး စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ဖို႔ (Expectation Management) အေရးတႀကီး လိုအပ္လ်က္ ရွိပါတယ္။ ဒီအတြက္ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအေနနဲ႔ အဓိက အခ်က္သုံးခ်က္ အႀကံျပဳ တင္ျပခ်င္ပါတယ္။
(၁)
ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ေရနစ္ရာ ဝါးကူထိုး ဆိုသလို ပ်က္စီးယိုယြင္းလာေနတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ထပ္မဖ်က္ဖို႔ပါ။ အစိုးရက ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ခြဲေဝခ်ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဘတ္ဂ်က္ဟာ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၀ ဒသမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေရရွည္မွာလည္း အေၾကာင္းျပခ်က္ မ်ဳိးစုံနဲ႔ သိသိသာသာ တိုးတက္လာဖို႔ မျမင္မိပါဘူး။
ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ေရနစ္ရာ ဝါးကူထိုး ဆိုသလို ပ်က္စီးယိုယြင္းလာေနတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ထပ္မဖ်က္ဖို႔ပါ။ အစိုးရက ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ခြဲေဝခ်ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဘတ္ဂ်က္ဟာ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၀ ဒသမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေရရွည္မွာလည္း အေၾကာင္းျပခ်က္ မ်ဳိးစုံနဲ႔ သိသိသာသာ တိုးတက္လာဖို႔ မျမင္မိပါဘူး။
ဒီဘ႑ာေရး အေျခအေနနဲ႔ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ေတြ ေကာင္းေအာင္ ျပန္ျပဳျပင္ဖို႔ ဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ပ်က္သြားတာေတြေတာ့ ရွိေစေတာ့၊ က်န္ေနေသးတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္၊ ေရ၊ ေျမ၊ ေတာေတာင္ေတြကို ထပ္မံ မပ်က္စီးသြားေအာင္ အေလးထား ျပည္သူနဲ႔ လက္တြဲလို႔ ထိန္းသိမ္းသြားပါမယ္ ဆိုတဲ့ လက္ေတြ႔က်တဲ့ အေျခခံမူခ်မွတ္ၿပီး အစိုးရက ကတိကဝတ္ ေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါမွသာ အက်ဳိး၊ အျမတ္ ဂဃဏန မသိရေသးတဲ့ စီမံကိန္းေတြ၊ အက်ဳိးနဲ႔ အျပစ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ မရေသးတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကို ဒီအေျခခံမူနဲ႔ စိစစ္ၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို အေလးထား ဦးစားေပး ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာသူ၊ ေတာင္သားေတြရဲ႕ ဆိုစကားနဲ႔ ေျပာရရင္ ေဆာက္ျဖစ္မွ ေက်ာင္းဒကာ၊ မစားရဝခမမ္း စီမံကိန္း ေတြေၾကာင့္ ေကာင္းစားမွာက ေနာက္၊ လက္ရွိ လက္ငုတ္ကေန လက္မဲ့ေတာ့ အျဖစ္မခံႏိုင္ ပါဘူး။ သန္႔ရွင္းေနေသးတဲ့ ေလ၊ ေရ၊ ေျမ၊ ေတာေတာင္၊ ႐ိုးရွင္းတဲ့ ဘဝေလးေတြကို ေတာ့ ခ်မ္းသာေပး ေစခ်င္ပါတယ္။
(၂)
ဒုတိယအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ အစိုးရဌာနမ်ားနဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း မ်ားၾကား အျပဳသေဘာ ေဆာင္ေသာ ဆက္ဆံေရး (Positive Civic-State Relationship) ကို တည္ေဆာက္ၿပီး ျပည္သူ႔ ေတြ႔ဆုံပြဲေတြ (Public Consultation) ပုံမွန္ျပဳလုပ္ၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာေတြကို အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ညႇိႏိႈင္းေျဖရွင္း ေဆာင္႐ြက္ဖို႔ပါ။
လက္ရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ လႈပ္ရွားေဆာင္႐ြက္ ေနတဲ့ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ ၁၃၀ ေလာက္ရွိေနပါတယ္။ သူတို႔နဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရဌာန အမ်ားစုရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ အျပဳသေဘာ ေဆာင္မေနပါဘူး၊ တစ္ဖက္နဲ႔ တစ္ဖက္ အျပစ္ျမင္၊ အျပစ္ ဖို႔ေနတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနတဲ့အတြက္ သံသယေတြ ႀကီးထြားၿပီး ေလစိမ္းေတြ တိုက္ေနၾကပါတယ္။
ဒုတိယအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ အစိုးရဌာနမ်ားနဲ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း မ်ားၾကား အျပဳသေဘာ ေဆာင္ေသာ ဆက္ဆံေရး (Positive Civic-State Relationship) ကို တည္ေဆာက္ၿပီး ျပည္သူ႔ ေတြ႔ဆုံပြဲေတြ (Public Consultation) ပုံမွန္ျပဳလုပ္ၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာေတြကို အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ညႇိႏိႈင္းေျဖရွင္း ေဆာင္႐ြက္ဖို႔ပါ။
လက္ရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ လႈပ္ရွားေဆာင္႐ြက္ ေနတဲ့ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ ၁၃၀ ေလာက္ရွိေနပါတယ္။ သူတို႔နဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရဌာန အမ်ားစုရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ အျပဳသေဘာ ေဆာင္မေနပါဘူး၊ တစ္ဖက္နဲ႔ တစ္ဖက္ အျပစ္ျမင္၊ အျပစ္ ဖို႔ေနတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနတဲ့အတြက္ သံသယေတြ ႀကီးထြားၿပီး ေလစိမ္းေတြ တိုက္ေနၾကပါတယ္။
ဒါဟာ ႏိုင္ငံျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး အတြက္ ဘယ္လိုမွ အက်ဳိးမျပဳပါဘူး၊ ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဖက္လုံး အတြက္လည္း မေကာင္းပါဘူး၊ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕စည္း ေတြကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး ဘက္ေတာ္သားေတြ ဘက္မွာ ထားၿပီး လက္တြဲလုပ္မလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆန္႔က်င္ဘက္မွာ ထားၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ေခ်မႈန္း မွာလား စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာပါၿပီ။ သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ အားလုံးပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ၾကတာေပါ့ အမွာရွိ႐ုံနဲ႔ ဆက္ဆံေရး အလိုအေလ်ာက္ ေကာင္းမလာႏိုင္ပါဘူး။ ခုလို အခါအားေလ်ာ္စြာ ေတြ႔႐ုံနဲ႔လည္း ပြဲၿပီးမီးေသ၊ သိပ္မထူးျခား ႏိုင္ပါဘူး။
အစိုးရ ဌာနဆိုင္ရာမ်ား အေနနဲ႔လည္း အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္း ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရး (Nation Building) မွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကို အမွန္တကယ္ေကာ ယုံၾကည္ရဲ႕လား ဆိုတာ မွတ္ေက်ာက္တင္ဖို႔ အခ်ိန္က်လာပါၿပီ။ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ၿပီး ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ေကာင္း (Enabling Environment) တစ္ခုကို ဖန္တီး တည္ေဆာက္ေပးမွသာ လက္ေတြ႔က်က် အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ဆက္ဆံေရးကို ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ သဟာယ အဖြဲ႕ေတြကို ၿမဳိ႕နယ္၊ ခ႐ိုင္၊ ျပည္နယ္ တိုင္းအလိုက္၊ ဌာနဆိုင္ရာေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ေတြ၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြ ပူးေပါင္းပါဝင္ၿပီး ဖြဲ႕ခြင့္ျပဳေစ ခ်င္ပါတယ္။
အစိုးရ ဌာနဆိုင္ရာမ်ား အေနနဲ႔လည္း အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္း ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရး (Nation Building) မွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကို အမွန္တကယ္ေကာ ယုံၾကည္ရဲ႕လား ဆိုတာ မွတ္ေက်ာက္တင္ဖို႔ အခ်ိန္က်လာပါၿပီ။ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ၿပီး ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ေကာင္း (Enabling Environment) တစ္ခုကို ဖန္တီး တည္ေဆာက္ေပးမွသာ လက္ေတြ႔က်က် အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ဆက္ဆံေရးကို ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ သဟာယ အဖြဲ႕ေတြကို ၿမဳိ႕နယ္၊ ခ႐ိုင္၊ ျပည္နယ္ တိုင္းအလိုက္၊ ဌာနဆိုင္ရာေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ေတြ၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြ ပူးေပါင္းပါဝင္ၿပီး ဖြဲ႕ခြင့္ျပဳေစ ခ်င္ပါတယ္။
ဒီသဟာယ အဖြဲ႕ေတြ အေနနဲ႔ အဓိက လုပ္ငန္းေလးခုျဖစ္တဲ့ (က) လူထုေတြ႔ဆုံပြဲ Public Forum မ်ား ပုံမွန္က်င္းပေပးျခင္း၊ (ခ) ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ျပည္သူ႔အျမင္ ဖြင့္ျခင္းႏွင့္ ေလ့က်င့္ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္႐ြက္ျခင္း (ဂ) ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ရန္ပုံေငြ ကူညီရွာေဖြျခင္းႏွင့္ (ဃ) ျပည္သူ႔ဗဟိုျပဳ ရပ္/ေက်း အဆင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး၊ ကနဦးေရွ႕ေျပး စီမံခ်က္မ်ား ဝိုင္းဝန္းကူညီ ေဆာင္႐ြက္ေပးျခင္း အစရွိတဲ့ လုပ္ငန္းတာဝန္ကို ယူကာ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ေစျခင္းအားျဖင့္ အျပဳသေဘာ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔ ယႏၲရားနဲ႔ လုပ္ငန္းစဥ္ (Mechanism and Process) ကို ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အက်ဳိးေက်းဇူးအေနႏွင့္ စီးပြားေရးရာ ဘက္လိုက္မႈ (Economic Bias) နဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ အစြန္း ေရာက္မႈ (Environmental Extremism) ေတြကို ဖယ္ရွားၿပီး၊ စီးပြား ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးကို ဟန္ခ်က္ညီညီ ေဒသလိုအပ္ခ်က္နဲ႔ အညီ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္မယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။
(၃)
တတိယအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံး အႀကံျပဳ တင္ျပခ်င္တာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ စီမံကိန္းေကာ္မရွင္ (National Planning Commission - NPC) မွာ ေလ့လာေဆြးေႏြး တင္ျပႏိုင္သူအဆင့္ (Observer Status) အေနနဲ႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ခြင့္ကို အေလးအနက္ထား ထည့္သြင္းစဥ္းစားခြင့္ ျပဳေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီလို အႀကံျပဳ ရတာ အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ ရွိပါတယ္။ ပထမအေၾကာင္းရင္း ကေတာ့ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးပဲ လုပ္လုပ္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးပဲ ေဆာင္႐ြက္႐ြက္ အထက္ေအာက္၊ ေဘးတိုက္ ပူးေပါင္းညႇိႏိႈင္း ေဆာင္႐ြက္ေပးေရး (Vertical and Horizontal Coordination) က အေရးႀကီးပါတယ္။
တတိယအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံး အႀကံျပဳ တင္ျပခ်င္တာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ စီမံကိန္းေကာ္မရွင္ (National Planning Commission - NPC) မွာ ေလ့လာေဆြးေႏြး တင္ျပႏိုင္သူအဆင့္ (Observer Status) အေနနဲ႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ခြင့္ကို အေလးအနက္ထား ထည့္သြင္းစဥ္းစားခြင့္ ျပဳေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီလို အႀကံျပဳ ရတာ အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ ရွိပါတယ္။ ပထမအေၾကာင္းရင္း ကေတာ့ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးပဲ လုပ္လုပ္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးပဲ ေဆာင္႐ြက္႐ြက္ အထက္ေအာက္၊ ေဘးတိုက္ ပူးေပါင္းညႇိႏိႈင္း ေဆာင္႐ြက္ေပးေရး (Vertical and Horizontal Coordination) က အေရးႀကီးပါတယ္။
လက္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္က ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးမွာ ဒီလို ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္စြမ္း အရွိဆုံးဟာ NPC ပါပဲ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အႀကီးအကဲကိုယ္တိုင္ ပါဝင္တဲ့အျပင္၊ ဝန္ႀကီးဌာန အသီးသီးနဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ား ပါဝင္ဖြဲ႕စည္းထားလို႔ ျပည္သူဆႏၵေတြကို အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားလွယ္ ေတြက စုစည္းတင္ျပခြင့္ ရမယ္ဆိုရင္ ေအာက္ေျခအဆင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး (Reform) လုပ္ငန္းေတြ ပိုမိုသြက္လက္ လ်င္ျမန္ ျမန္ဆန္လာမယ့္ အက်ဳိးေက်းဇူးကို ေတြးဆမိပါတယ္။
ဒုတိယ အေၾကာင္းရင္း အေနနဲ႔ကေတာ့ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြအေနနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံမွာ တာဝန္ရွိ ဝန္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးခြင့္ ရပါတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခအေနေတြနဲ႔ ဆႏၵေတြ အခါအခြင့္ သင့္လို႔ တင္ျပတိုင္းမွာ အေၾကာင္းအရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တစ္ခါတည္း ဆုံးျဖတ္၊ လမ္းညႊန္ခ်က္ ခ်မေပးႏိုင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အထက္နဲ႔ သက္ဆိုင္ရာကို ဆက္လက္တင္ျပေပးမွာ ဆိုတာေတြနဲ႔ အဆုံးသတ္ရတာေတြ မ်ားေတာ့ NPC ထိ လက္လွမ္းမီ တင္ျပႏိုင္မွသာ ညိႇႏိႈင္းဆုံးျဖတ္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပည္သူ႔ဆႏၵကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မယ္လို႔ မွတ္ယူမိပါတယ္။
ဒုတိယ အေၾကာင္းရင္း အေနနဲ႔ကေတာ့ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြအေနနဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံမွာ တာဝန္ရွိ ဝန္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးခြင့္ ရပါတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခအေနေတြနဲ႔ ဆႏၵေတြ အခါအခြင့္ သင့္လို႔ တင္ျပတိုင္းမွာ အေၾကာင္းအရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တစ္ခါတည္း ဆုံးျဖတ္၊ လမ္းညႊန္ခ်က္ ခ်မေပးႏိုင္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အထက္နဲ႔ သက္ဆိုင္ရာကို ဆက္လက္တင္ျပေပးမွာ ဆိုတာေတြနဲ႔ အဆုံးသတ္ရတာေတြ မ်ားေတာ့ NPC ထိ လက္လွမ္းမီ တင္ျပႏိုင္မွသာ ညိႇႏိႈင္းဆုံးျဖတ္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပည္သူ႔ဆႏၵကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မယ္လို႔ မွတ္ယူမိပါတယ္။
တျခားဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ဒီနည္းအတိုင္း လက္ခံက်င့္သုံး တာကို ေလ့လာေတြ႔ရွိႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီလို ကိုယ္စားျပဳခြင့္ ေလ့လာသူအဆင့္ ခြင့္ျပဳ ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အနည္းဆုံး အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားလွယ္သုံးဦး ခြင့္ျပဳေပး ေစခ်င္ပါတယ္။ တစ္ဦးက ႏိုင္ငံသား အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ ကိုယ္စားျပဳၿပီး၊ က်န္ႏွစ္ဦးက လူမႈစီးပြားဖြံ႕ၿဖဳိးေရးနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ေရးရာ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ဖို႔ပါ။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုရရင္ အထက္ပါ ေဆြးေႏြးတင္ျပခ်က္ေတြဟာ ပတ္ဝန္းက်င္ ေရးရာ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္း႐ုံအတြက္ အက်ဳိးရွိ႐ုံသာမက၊ Good Governance ေကာင္းမြန္ေသာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ေအာက္ေျခ ရပ္/ေက်း အဆင့္ထိ ေဖာ္ေဆာင္ေရး အတြက္ပါ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္ပါမယ္လို႔ တင္ျပရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္အပ္ပါတယ္။
Written by ဝင္းမ်ဳိးသူ (EcoDev)
The Voice
0 comments:
Post a Comment