ျမန္မာႏုိင္ငံအင္အားအလတ္စား ႏုိင္ငံျဖစ္လာမယ့္ အလားအလာWritten by ခင္ေမာင္ညိဳ(ေဘာဂေဗဒ)

ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ၊ ဘြန္းတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡက “ျမန္မာရဲ႕ အင္အားလတ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာမယ့္ အလားအလာ”အေၾကာင္း ေျပာမယ္ဆုိေတာ့ ေခါင္းစဥ္ကိုက စိတ္၀င္စားစရာ။ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံ မဟုတ္တာရယ္၊ ျဖစ္မယ့္ အလားအလာ မရွိတာရယ္ကေတာ့ အထူးေျပာေနစရာလိုမယ္ မထင္ဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူ႔အဆိုအရ ျမန္မာဟာ အခ်ိန္အခါအရ ေနရာ အေနအထားနဲ႔ သမိုင္းေၾကာင္းအရကိုက သဘာ၀က်က် အလယ္အလတ္တန္း အင္အားရွိတဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာမယ္တဲ့။
အင္အား(Power) ဆိုတာ ကိုယ္က သူမ်ားကို လုပ္ေစခ်င္တာ လုပ္ခိုင္း၊ မလုပ္ေစခ်င္တာ မလုပ္ခိုင္းႏုိင္တဲ့ စြမ္းရည္လို႔ အလြယ္တကူ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုလို႔ ရတယ္။ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ေျပာရရင္ ႏုိင္ငံအခ်င္းခ်င္း ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္သူလူထုနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ျဖစ္ေစခ်င္တာကို လုပ္ခိုင္းႏုိင္တဲ့ စြမ္းရည္ပါ။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒမွာ ျပည္တြင္းစီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံတကာ စီးပြားေရး၊ ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာႏိုင္ငံေရးဆိုတဲ့ နယ္ပယ္ေလးခုရဲ႕ ေရာယွက္ဆက္ ြယ္မႈကို ေတြ႔ရၿပီး ဒီေလးခုရဲ႕ မတည္ၿငိမ္မႈကိုလည္း ေတြ႔ရတယ္။ ၀ါဒေရးရာအရ ေျပာရရင္ ကုန္သြယ္စီးပြား၀ါဒ (Merca-ntilism)၊ လစ္ဘရယ္၀ါဒ (Liberalism) နဲ႔ မာ့က္ခ္၀ါဒ(Marxism)တို႔ရဲ႕ အေရာအယွက္ကို ေတြ႔ရတယ္။ လြတ္လပ္မႈ၊ အစိုးရက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈနဲ႔ လူတန္းစားအခ်င္းခ်င္း အားၿပိဳင္မႈေတြရဲ႕ အေရာအစပ္ကို ေတြ႔ရတယ္။ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရး ဘယ္သူအဓိကက်သလဲဆုိတာ အယူအဆေတြ ကြဲၾကတယ္။ လူဟာ ပင္ကိုကတည္းက ေကာင္းတယ္၊ ဆိုးတယ္၊ ထုတ္လုပ္မႈ အေျခအေနအရ ျဖစ္ရတာျဖစ္ၿပီး အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ေတြ ရွိၾကတယ္။ ဒီအေပၚမူတည္ၿပီး စီးပြားေရး မူ၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕ စြမ္းရည္ ျမင့္မားဖို႔ ျဖစ္ရမယ္။ အမ်ားအက်ဳိး ထမ္းပိုးဖို႔ ျဖစ္ရမယ္။ ဥစၥာဓနကို ညီညီမွ်မွ် ခြဲေ၀ဖုိ႔ ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ေတြ ကြဲျပားလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ႏုိင္ငံေတြကို အင္အားႀကီး၊ အင္အားလတ္နဲ႔ အင္အားေသးႏုိင္ငံေတြ ရယ္လို႔ ခြဲၾကည့္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတြဟာ ဘာလို႔ အင္အားရွိတာလဲ၊ စြမ္းရည္နဲ႔ဆႏၵ ဘယ္လို ဆက္စပ္မႈရွိသလဲဆုိတာေတြကို ၾကည့္ ၾကတယ္။

ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အင္အားကို တြက္ဆတဲ့ နည္းက သံုးနည္းရွိသတဲ့။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ပံုကိုင္ပံု၊ သူနဲ႔ တျခားႏိုင္ငံ ေတြက သူ႔ကို႐ႈျမင္ပံုနဲ႔ စာရင္းအင္းေတြပါ။ စာရင္းအင္းေတြက ဓမၼဓိ႒ာန္ က်တယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း ေကာက္ယူလို႔ရတ့ဲ စာရင္းအင္းေတြပါ။တျခားနည္းေတြျဖစ္တဲ့ လုပ္ပံုကိုင္ပံုတို႔၊ အထင္အျမင္တို႔ ဆုိတာ အယူအဆေတြပါ။

ဒီေခတ္မွာေတာ့ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ လုပ္ပံုကိုင္ပံုကို ဘယ္လိုလည္ပတ္ေနသလဲ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာ ဘယ္လို ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသလဲ၊ ႏုိင္ငံစံု၀ါဒ(Multilateralism) ကို ဘယ္လို က်င့္သံုးေနသလဲဆုိတဲ့ အေရာအေမႊနဲ႔ စဥ္းစားၾကပါတယ္။

အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ ဆိုတာကေတာ့ ကိုယ့္သေဘာ ကိုယ့္ဆႏၵကို ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ အေပၚမွာ ခ်မွတ္ႏုိင္စြမ္းရွိတယ္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒက ကိုယ့္အေပၚ ဖိစီးခ်မွတ္လာတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ကို ဆန္႔က်င္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ႏုိင္ငံ ေတြကို ဆိုလိုတာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး တစ္ဦးက ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံမဟုတ္ေပမယ့္ ကိုယ့္အေပၚ ဖိစီးခ် မွတ္လာတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို ဆန္႔က်င္ႏုိင္စြမ္း ရွိခဲ့ပါတယ္လို႔ ေထာက္ျပေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
အလယ္အလတ္ အင္အားရွိတဲ့ ႏုိင္ငံဆိုတာကေတာ့ ကိုယ္က အေျပာင္းအလဲကို ဆန္႔က်င္ႏိုင္စြမ္း မျပည့္ စံုေသး၊ ကိုယ္က ေျပာင္းလဲေအာင္လုပ္ႏုိင္တဲ့ စြမ္းအား မရွိေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြပါ။စြမ္းအားစု အတန္အသင့္ ရွိၿပီး စြမ္းအားနဲ႔ စြမ္းရည္အတန္အသင့္ပဲရွိတာ၊ အေျပာင္းအလဲကို နည္းနည္းပဲ ဆန္႔က်င္၊ ေျပာင္းလဲ ေအာင္ ကိုယ့္အေနနဲ႔ နည္းနည္းပဲလုပ္ႏုိင္ေသးတဲ့ အေနအထားပါ။ အလယ္အလတ္တန္း အင္အားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒကို အသံုးခ်မယ္၊ တျခားႏုိင္ငံေတြ ေအာင္ျမင္တာကိုသင္ခန္းစာ ယူမယ္၊ ကိုယ့္အေနနဲ႔ ထူးျခားတဲ့အေျခအေနေတြကို အသံုးခ်မယ္။

အင္အားေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြဆုိတာကေတာ့ ကိုယ္ကလည္း သူမ်ားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလည္း မလုပ္ႏုိင္၊ သူမ်ားလုပ္တာကိုလည္း မဆန္႔က်င္ႏိုင္၊ အေျခအေနေတြကို ေရာေမႊၿပီး အသံုးခ်ျခင္းလည္း မျပဳ ႏုိင္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြပါ။

အင္အားလတ္ႏိုင္ငံေတြ ဆုိရာမွာ မေျပာင္းလဲတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ၊ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ၊ သဘာ၀ အေလ်ာက္ အင္အားလတ္ျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ၊ သဘာ၀မက်ဘဲ အင္အားလတ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြရယ္လို႔ ခြဲျခားႏိုင္ပါေသးတယ္။တကယ္ေတာ့ ဘယ္ႏုိင္ငံေတြဟာ အင္အားအလတ္စား ႏုိင္ငံေတြရယ္လို႔ တိတိက် က် တညီတၫြတ္တည္း အဓိပ္ၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားတာ မရွိသလို၊ ေရေရရာရာ တိုင္းတာႏိုင္တဲ့နည္းလည္း မရွိေသးပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ပံုကိုင္ပံုေတြကိုလည္း နားလည္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးတာကို ေရွ႕မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ သုေတသနေတြမွာ ေတြ႔ရတယ္။

ပါေမာကၡ ပင္းက လူဦးေရ၊ ပထ၀ီ အေနအထား၊စစ္ေရး အသံုးစရိတ္၊ စုစုေပါင္း ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္၊ တိုးတက္မႈႏႈန္း၊ ပို႔ကုန္တန္ဖိုး၊ ကုန္သြယ္မႈ အခ်ဳိးအစား၊ တစ္ဦးက်၀င္ေငြ၊ ေမွ်ာ္မွန္းသက္တမ္းဆိုတဲ့ စာရင္း အင္းေတြ အေပၚမူတည္ၿပီး တိုင္းတာၾကည့္တယ္။

အဲဒီလို တိုင္းတာၾကည့္တဲ့အခါ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ဥဇဘက္စတန္၊ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္မွာ ပါကစ္ၥတန္တို႔ဟာ အင္အားအလတ္စား ႏုိင္ငံေတြ၊ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္က အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသမွာ ၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ ခ်ီလီ၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ အီရန္၊ မေလးရွား၊ မကၠဆီကို၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ စင္ကာပူ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ထိုင္၀မ္၊ ထိုင္း နဲ႔ တူရကီ တုိ႔ ျဖစ္ပါသတဲ့။

၁၉၇၅-၂၀၀၀ ကာလအတြင္းမွာၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ ခ်ီလီတို႔ဟာ အင္အားအလတ္စား ႏုိင္ငံဘ၀ကေန ေလ်ာ့က် လာၾကၿပီး အင္ဒိုနီးရွား၊ မကၠဆီကိုနဲ႔ ပါကစၥတန္တို႔ဟာလည္း က်ဆင္းသြားခဲ့ၾကတယ္။ ေတာင္ကို ရီးယား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ တ႐ုတ္(တိုင္ေပ)နဲ႔ တူရကီတို႔က တန္႔ေနတယ္။ မေလးရွား၊ စင္ကာပူ၊ ထုိင္းနဲ႔ ဥဇဘက္ ကစၥတန္တို႔ကေတာ့ တက္ေနတယ္လို႔ ဆုိတယ္။

အင္အားအလတ္စား ႏုိင္ငံေတြဟာ ကိုယ့္ႏုိင္ငံရဲ႕ အရြယ္အစားအေပၚမူတည္ၿပီး လုပ္ပံုကိုင္ပံုေတြဟာ အင္ အားႀကီးႏုိင္ငံ ေတြနဲ႔လည္း မတူ၊ အင္အားေသးႏုိင္ငံေတြ နဲ႔လည္း မတူဘူး။ ကိုယ့္ႏုိင္ငံအေရးပါဖို႔ နည္း လမ္းသစ္ေတြ သံုးၾကရတယ္။

အလတ္စားႏိုင္ငံျဖစ္ဖို႔ အေရးမွာ အေရးအႀကီးဆံုးအခ်က္က ကိုယ့္ႏိုင္ငံဖြံ႔ ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ဖို႔ပါပဲ။ ျပည္တြင္းနဲ႔ ကမၻာနဲ႔ကို ဆက္စပ္အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

သန္းငါးဆယ္ေက်ာ္တဲ့ လူဦးေရ၊ စတုရန္း ၊ေျခာက္သိန္း ခုနစ္ေသာင္း ခုနစ္ေထာင္ရွိတဲ့ နယ္နိမိတ္၊ ေမွ်ာ္ မွန္းသက္တမ္း ၆၅ ႏွစ္စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြက ျမန္မာ ႏိုင္ငံဟာ အလတ္တန္းအင္အားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သဘာ၀က်က်၊ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ အခ်ိန္အခါက ကမ္ၻာဆန္တဲ့ေခတ္၊ ကမၻာ ဆန္တဲ့ အခ်ိန္၊ သူမ်ားေတြလုပ္ခဲ့တဲ့ အမွားေတြ မလုပ္ရ ေသးဘူး။ သူမ်ားေတြဆီက ေလ့လာသင္ ယူစရာ ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကို ဘယ္လိုတြဲမလဲ၊ အာဆီယံနဲ႔ အိႏၵိယက ဘာ သင္ခန္းစာေတြ ရမလဲ၊ ဆုိရွယ္လစ္ႏုိင္ငံေတာ္က လမ္းညႊန္မႈေပးတဲ့ ေစ်းကြက္အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င့္သံုး မွာလား၊ေနရာေဒသအားျဖင့္ အာရွရာစုႏွစ္၊ အိႏ္ၵိယနဲ႔တ႐ုတ္ဆုိတဲ့ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံေတြၾကားမွာ ေရာက္ ေနတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းအရ အေရွ႕အာရွနဲ႔ေတာင္အာရွ ယဥ္ေက်းမႈေတြရဲ႕ အခ်ိတ္အဆက္မွာရွိေန တယ္။

ဒါေပမဲ့ အႏၱရာယ္ေတြလည္း ရွိတယ္။ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ ၾကားထဲမွာ ေရာက္ေနတယ္။ အစိုးရက ၀င္ေရာက္ေဆာင္ ရြက္မႈနဲ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အားၿပိဳင္ေနတယ္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ အားနည္း တာ၊ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈ အားနည္း တာေတြနဲ႔ႀကံဳရႏုိင္တယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း မတည္ၿငိမ္တာေတြ၊ ေစ်းကြက္ရဲ႕ အား နည္းခ်က္ေတြလည္း ရွိႏုိင္တယ္။

ျမန္မာဟာ ေန႔ခ်င္းညခ်င္းေတာ့ အလတ္စား အင္အားႀကီးႏုိင္ငံ ျဖစ္လာမွာ ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုး တက္ဖို႔ ရည္မွန္း လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဟာသဘာ၀က်က်၊ အလတ္စား အင္အားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္လာမယ့္ အလားအလာရွိေနတယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ဂ်ဳိနသန္ပင္းက သံုးသပ္သြား ခဲ့ပါတယ္။

Ref: Dr. Jonathan Ping – Middle Powers and Myanmar's Prospects for Achieving Middle Power State.

Mizzima