● လာရီဒိုင္းမြန္း၏ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ ●
မ်က္ေမွာက္ ကမာၻႀကီးတစ္ခုလုံးသည္ ယူကရိန္းသို႔ မမွိတ္မသုန္ ေစာင့္ၾကည့္လ်က္ရွိျပီး ဗလာ ဒီမာ ပူတင္အေနျဖင့္ ေနာက္ထပ္မည္သည့္ေျခလွမ္း လွမ္းမည္ကို စိတ္၀င္တစား ေစာင့္ဆုိင္းလ်က္ ရွိၾက သည္။ ဒီမိုကေရစီကို ျပန္႔ၾကဲလာေစေသာ ျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားမွာ မ်က္မွာစာအသစ္မ်ားမွ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။ အမွန္စင္စစ္ ဤဇာတ္လမ္းမွာ အသစ္အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ေပ။ ဖရီးဒမ္း ေဟာက္စ္၏ ေလ့လာခ်က္အရ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္သည္ ျပည္သူမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အလမ္း၊ လူထု လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား တိုးတက္ မလာဘဲ ဆုတ္ယုတ္သြားသည့္ ႏိုင္ငံအေရအတြက္ ဆက္တိုက္ တိုးျမင့္ လာသည့္ ၈ ႏွစ္ေျမာက္ႏွစ္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။
ကမာၻတစ္၀ွမ္းလုံးရွိ ႏိုင္ငံအားလုံး၏ (၆၀%)သည္ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ျပီးေနာက္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွစ၍ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ တိုးျမင့္ျဖစ္ေပၚလာမႈ ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံ၌ စစ္ဘက္အာဏာသိမ္းမႈျဖစ္ေပၚလာျပီးေနာက္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ(၅) ႏိုင္ငံတြင္ (၁)ႏိုင္ငံႏႈန္းထား ျပဳိလဲသည့္အေနအထားမ်ဳိးျဖင့္ ဒီမိုကေရစီျပဳိကြဲမႈျဖစ္စဥ္ မ်ား (လယ္ရီဒိုင္းမြန္းကမူ ဒီမိုကေရစီ Breakdown ျဖစ္သည္ဟု သုံးႏႈံးသည္) အရွိန္ရလာခဲ့သည္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ အာရပ္အာဏာရွင္ႏိုင္ငံအစီအရီ ျပဳတ္က်ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ား အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ တိုးထြက္ ျဖစ္ေပၚလာမည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းထားခဲ့ၾကေသာ္လည္း လက္ေတြ႔တြင္ ဒီမိုကေရစီ ရြက္သစ္ေလာင္းႏိုင္မႈမွာ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့သည္မ်ားႏွင့္ အလြဲၾကီးလြဲခဲ့ရသည္။
တူနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) အတြင္း ပထမဆုံးေသာ အာရပ္ဒီမိုကေရစီအျဖစ္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ေသာ္လည္း အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမွာ ဟို႔စ္နီ မူဘာရက္ အုပ္စိုးစဥ္ ျပီးခဲ့သည့္ဆယ္စုႏွစ္မ်ားထက္ ပိုမို၍ပင္ ဖိႏွိပ္ေသာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းကာလတြင္ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးဗဟု၀ါဒတို႔ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္ လွည့္သြားေသာ အာရပ္ႏုိင္ငံမ်ား တစ္စထက္တစ္စ မ်ားလာခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ရုရွား၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ပါကစၥတန္၊ ထိုင္း၊ ကင္ညာႏွင့္ ကမာၻ႕ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳိလဲ ခဲ့ၾကသည္။
ေရွ႕တိုးမေယာင္ေယာင္ႏွင့္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္သြားၾကသည္ကို ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ ရီဆက္ရွင္ (ဒီမိုကေရစီက်ဆင္းျခင္း) မ်ားမွာ လူဦးေရထူထပ္ျပီး စီးပြားေရးၾကီးမားေသာ အေနာက္အုပ္စု၀င္ မဟုတ္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ရုရွား၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ဗင္နီဇြဲလား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ပါကစၥတန္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ထိုင္းႏွင့္ ကင္ညာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမို ကေရစီ ျပဳိကြဲက်ဆုံးခဲ့ၾကရသည္။ ထိုႏိုင္ငံမ်ားကို ျပန္ၾကည့္လွ်င္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ နည္းလမ္းတက် ေရြးခ်ယ္ခံထားရေသာ သမၼတ ဘန္နစ္ႏိုအကြီႏိုက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား အေလးထား ေဆာင္ရြက္သြားရန္ သႏၷိဌာန္ ခ်မွတ္ထားသူျဖစ္၍ ယေန႔ေခတ္တြင္ အေျခအေနအေကာင္း ဆုံး ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာေနသည္။ ရုရွားႏိုင္ငံမွာ ေလာဘၾကီးျပီး အာဏာရွင္ဆန္လာရုံသာမက အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားအေပၚတြင္လည္း ၾသဇာလႊမ္းမိုးအုပ္စုိးထားသည့္ အပ္ပါယာအရွင္သခင္သဖြယ္ ျဖစ္ လာခဲ့သည္။
ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မႈ၊ မ်ဳိးႏြယ္စုပဋိပကၡမ်ား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ရန္ ျပဳမႈမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးလွည့္စားမႈမ်ား၊ အာဏာလြန္ဆြဲပြဲမ်ားျဖင့္ အက်ပ္အတည္းအဆင့္သို႔ ျပန္လွည့္သြားခဲ့ သည္သာမက ႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းတြင္ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား တိုးျမွင့္ေပါက္ဖြားလာခဲ့ သည္။ ဗင္နီဇြဲလားႏိုုင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဖရိုဖရဲျဖစ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဘိုလစ္ဗီးယားဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ အားနည္းလာခဲ့ျပီး အတိုက္အခံမ်ားမွာ ဟူဂိုေခ်ဗက္စ္အား စိန္ေခၚသူလစ္ဘရယ္အလံေတာ္ေအာက္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပီး ေခ်ဗက္စ္ေနရာဆက္ခံသူကို ဆက္လက္ပစ္မွတ္ထားလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေခ်ဗက္စ္လမ္းစဥ္ က်ဆုံးသြားျပီး ေခ်ဗက္စ္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးအစီအစဥ္ ျပဳိလဲသြားမွသာ ဒီမို ကရက္တို႔အတြက္ ႀကီးမားေသာေအာင္ပြဲ ရရွိႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံတြင္လည္း အာဏာရပါတီမွ ေရြးေကာက္ပြဲစီမံခန္႔ခြဲမႈအတြက္ သီးျခားလြတ္ လပ္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ျခင္း မရွိဟု ဆိုကာ အာဏာရႏွင့္ အတိုက္အခံၾကား တည္ ေဆာက္ထားခဲ့ေသာ ယုံၾကည္မႈ ျပဳိကြဲခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္ အတိုက္အခံပါတီက ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ ေမွာက္ခဲ့ရာ တေရြ႕ေရြ႕ ခရီးႏွင္လာခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ႀကီးမားသည့္ ဆုတ္ယုတ္မႈတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့ ရသည္။ ပါကစၥတန္၊ ကင္ညာ၊ ထိုင္းႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီတစ္ေက်ာ့ျပန္လာခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းႏုိင္ငံ အစိုးရမ်ားမွာ အီလစ္ဘရယ္မ်ား ျဖစ္ျပီး အဂတိလိုက္စားမႈမ်ား ရွိေနေသာေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီတစ္ေက်ာ့ ျပန္လႈိင္း ဟု သတ္မွတ္ႏုိင္ရန္ ခက္ခဲေနသည္ဟု ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္က ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ျမဳိ႕ၾကီးသား “အ၀ါ၀တ္မ်ား”၊ ဘုရင့္သစၥာခံ လူလတ္တန္းစားမ်ားႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဟာင္းသက္ဆင္ကို ေထာက္ခံသူ ေတာသား “အနီ၀တ္မ်ား”အၾကား သေဘာထားကြဲလြဲမႈေၾကာင့္ အစိုးရကို မလႈပ္မယွက္အေနအထားသို႕ ေရာက္ရွိေစခဲ့ျပီး အၾကမ္းဖက္မႈသို႔ ဦးတည္လာေသာ ေျခလွမ္း မ်ား ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ထိုင္းစစ္ဘက္မွ သက္ဆင္ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ေသာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွစ၍ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တည္ျငိမ္မႈေပ်ာက္ဆုံးသြားခဲ့ျပီး အ၀ါႏွင့္အနီ ႏိုင္ငံေရးအာဏာရယူႏိုင္ေရး တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ နစ္မြန္းခဲ့ရသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ အ၀ါ-အနီ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမ်ားေၾကာင့္ ႏို၀င္ဘာလ မွစ၍ လူေပါင္း (၂၀)ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရျပီး လူေပါင္း(၇၀၀)ေက်ာ္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့သည္။ အဆိုးဆုံး အေနအထားသည္ မၾကာမတင္ ထြက္ေပၚလာေကာင္း ထြက္ေပၚလာႏိုင္သည္။ ဇန္န၀ါရီလအတြင္းက အနီ၀တ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးက အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားအျပား အဆုံးသတ္ပစ္ရမည္၊ အထက္တန္းလႊာမ်ား အားလုံး ဖယ္ရွားပစ္ရမည္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံကို သန္႔စင္ေရး ျပဳလုပ္ရမည္ ဟု တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ ႏိုင္ဂ်ီရီးယားႏုိင္ငံနည္းတူပင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမွာ စစ္ဘက္ၾကား၀င္ထိန္းသိမ္းမႈျဖင့္ ေျဖရွင္း ႏုိင္ဖြယ္ရာ မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ အေျခအေနမ်ား ဆက္လက္ဆိုးရြားလာမည့္အေနအထားကို ထိုင္းစစ္ဘက္ မွ အဆင္သင့္ျပင္ကာ ေစာင့္ဆိုင္းလ်က္ ရွိသည္။
တူရကီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Recep Tayyip Erdogan အေနျဖင့္ အာဏာသက္တမ္း (၁၁)ႏွစ္တယာ ကာလအတြင္း တူရကီစစ္တပ္ကို ႏုိင္ငံေရးအေသြးအေရာင္ကင္းစင္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ျပီး လြတ္ လပ္ေသာ သတင္းစာကို ဖန္တီးေပးႏုိင္ခဲ့ကာ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း မ်ဳိးဆက္သစ္ အင္အားစု အမ်ားအျပား ေရာက္ရွိလာေစခဲ့သည္။ ၄င္း၏ တရားမွ်တမႈႏွင့္ဖြံ႕ျဖဳိးေရးပါတီက မတ္လ ေႏွာင္းပိုင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ တူရကီေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏုိင္ငံတစ္၀န္းလုံး ေအာင္ပြဲရရွိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဖယ္ရွားလိုသူမ်ားအား စိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ေအာင္ပြဲခံမိန္႔ခြန္းတြင္ တစ္စုံတစ္ရာေသာ ျမင့္ျမတ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႕မွ ထုတ္ပယ္ခဲ့သူမ်ားကို ျခိမ္းေျခာက္ခဲ့သည္။ (ယင္းသို႔ ထုတ္ပယ္ရာတြင္ မိသားစု၀င္မ်ား လည္း ပါ၀င္ခဲ့သည္။) မိမိတို႔သည္ ဤႏုိင္ငံ၏ အရွင္သခင္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ေထာက္ခံသူ ျပည္သူမ်ားကို အာမခံခဲ့သည္။ အတိုက္အခံမ်ားအတြက္ ၄င္း၏ေအာင္ပြဲမွာ ေအာ္တိုမင္အင္ပါယာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရျခင္း ဟူ၍ အမႊမ္းတင္ခဲ့သည္။
တူရကီ ဒီမိုကေရစီမွာ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား၏ ဒီမိုကေရစီပုံစံမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ မေလး ရွားဒီမိုကေရစီကဲ့သို႔ေသာ စံႏႈန္းမမီဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Erdogan အေနျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္ခဲ့လွ်င္ သမၼတ သို႔မဟုတ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္လ်က္ရွိရာ ထိုလမ္းေၾကာင္းသာ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါက တူရကီသည္ ဒုကၡတြင္းက ဒီမိုက ေရစီ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားမွာ အေၾကာင္းျပခ်က္ခုိင္ခိုင္မာမာ ရွိေနသည့္တိုင္ အမွန္ တရားကို ထုတ္ေဖာ္ေရးသားႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေပ။ တူရကီႏိုင္ငံတြင္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို ေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္မႈမွာ အျခားႏုိင္ငံအားလုံးထက္ ပိုမိုသာလြန္ေနသည္။ စီးပြားေရးသမားမ်ားမွာ အတိုက္အခံပါတီ မ်ားကို ေထာက္ခံမႈ မေပး၀ံ့ၾက၊ တရားသူၾကီးမ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကို မဆန္႔က်င္၀ံ့၊ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား တြင္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ဖြံ႕ျဖဳိးေရးပါတီအား အစၥလာမ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေပါင္းစည္းရာတြင္ ေအာင္ျမင္ျခင္း မွတ္တိုင္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးေထာက္ခံလ်က္ရွိရာ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ေရးအတြက္ ပုံစံခြက္အေဟာင္းသို႔ တ၀ဲလည္လည္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ တူရကီဒီမိုကေရစီသည္ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ဥေရာပ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ အလွမ္းကြာလာခဲ့ျပီး မေလးရွားဒီမိုကေရစီပုံစံ ေပါက္သည္ထက္ေပါက္လာခဲ့သည္။ မေလးရွားႏုိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္မ်ား၏ ေဖာက္ထြက္မႈအျဖစ္ ကမၺည္းတင္ေတာ့မည္ ဟု ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အတြင္း အားလုံးက ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ေသာ္လည္း ခဲေလသမွ် သဲေရက်ခဲ့ရသည္။ အန္၀ါအီဗရာဟင္ဦးေဆာင္ ေသာ အတိုက္အခံမ်ားသည္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ားစုအႏိုင္ရရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကေသာ္ လည္း အာဏာပါတီ၏ လႊမ္းမိုးမႈကို ဖယ္ရွားႏုိင္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။
ကမာၻ႕အႀကီးဆုံးဒီမိုကေရစီ ဟု ဆိုအပ္ေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံကိုလည္း အာမခံ၍ မရႏိုင္ေသး။ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ဧျပီလဆန္းပိုင္းမွာ ေမလလယ္အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီေရြးခ်ယ္ခြင့္အတြက္ စာမ်က္ႏွာသစ္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီး လူသားသမိုင္းေၾကာင္းတြင္ မျမင္မေတြ႔ဘူး ေသာ တာ၀န္သိမႈမ်ဳိးကို ျပန္လည္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို အၾကမ္း ဘက္မႈ ကင္းကင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစြမ္းရည္ ေကာင္းေကာင္းျဖင့္ က်င္းပခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ယင္း ေရြးေကာက္ပြဲသည္ အဂတိလိုက္စားသူမ်ားကို အျပစ္ေပးမည္၊ ညံ့ဖ်င္းေသာအစိုးရကို အာဏာမွ ဖယ္ ရွားပစ္မည္ ဟူေသာ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားကို အျပည့္အ၀ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ျဖစ္လာေပမည္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ အတိုက္အခံ ဘီေဂ်ဘီပါတီ၏ ေအာင္ပြဲသည္ ၀ိေရာဓိအသြင္ ေဆာင္ေစမည္ ျဖစ္သည္။ ဂူဂ်ာရက္ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ (၁၂)ႏွစ္တာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္သက္တမ္း အတြင္း နရျႏၵာ မိုဒီသည္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈမ်ားကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့မႈ မရွိရုံသာမက ေ၀ဖန္ျပစ္တင္မႈမ်ားကို သည္းမခံတတ္၊ ေဖာ္လံဖားမ်ားကို ႏွစ္သက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးစရိုက္လည္း ရွိခဲ့ သည္။ အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ အိႏၵိယႏုိုင္ငံသား လစ္ဘရယ္မ်ားအေနျဖင့္ မိုဒီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာမည့္ အေနအထားကို စိုးရိမ္ပူပန္လ်က္ ရွိသည္။
သတင္းဆိုးခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္သည္ ကမာၻအႏွံ႔အျပားတြင္ အေရးၾကီးေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပခဲ့သည့္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္မ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္မ်ားကို ဂ်ကာတာျမဳိ႔ေတာ္၀န္ တက္ၾကြသည့္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေခါင္းေဆာင္ ယိုကို၀ီဒိုဒိုေပၚတြင္ ပုံအပ္ထားခဲ့ၾကသည္။ ၀ီဒိုဒုိသည္ သမၼတျဖစ္လာရန္ ထိပ္ဆုံးမွ ေရပန္းစားေနသူ ျဖစ္သည္။ ေတာင္အာ ဖရိကႏိုင္ငံတြင္ ေအအင္န္စီပါတီ(မင္ဒဲလား၏ပါတီ)ႏွင့္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ သမၼတဂ်က္ေကာ့ဇူးမားတို႕၏ အဂတိလိုက္စားမႈ ျမင့္တက္လာျခင္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေက်နပ္ဖြယ္ရာ မရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး ေထာက္ခံမႈ သိသိသာသာက်ဆင္းလာေနျပီး လစ္ဘရယ္အတိုက္အခံပါတီျဖစ္ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္ပါတီ ကို ေထာက္ခံမႈမ်ား ျမင့္တက္လာေနသည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ႏုိင္ငံသည္ပင္လွ်င္ အထိုက္ အေလ်ာက္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရျပီး လူထုပါ၀င္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပႏုိင္ဖြယ္ရာ ရွိျပီး ယင္းေရြး ေကာက္ပြဲမ်ားမွ ဟာမစ္ကာဇိုင္းထက္ ပိုမိုစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေသာ သမၼတတစ္ဦး ထြက္ေပၚလာဖြယ္ရာ ရွိ ေနသည္။
ေနာင္လာမည့္ ေရရွည္ကာလမ်ားတြင္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ၊ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းႏွင့္ အရပ္ ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏တိုးတက္ျဖစ္ေပၚမႈတို႔ေၾကာင့္ စကၤာပူ၊ မေလးရွား၊ ယင္းေနာက္ တရုတ္၊ ဗီယက္နမ္ အပါအ၀င္ ေအာ္တိုကရက္ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ အေျပာင္းအလဲဆီသို႔ ဦး တည္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ကမာၻႀကီးေပၚတြင္ အဓိကက်ေသာ အကူးအေျပာင္းႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္အသက္သြင္းႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့လွ်င္ အထက္ပါႏုိင္ငံမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ရွိ ေစမည့္ ေရရွည္ကာလမွ ပိုမို၍ ေ၀းကြာသြားႏုိင္ျပီး အနီးစပ္ဆုံးကာလမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ေရွ႕ေတာ္ေျပး ျဖစ္ေသာ လြတ္လပ္မႈမ်ား အစီအရီထြက္ေပၚလာႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။
●ျမန္မာ့ေႏြဦးႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ ●
အထက္ပါ စာတမ္းမွာ ဒီမိုကရက္တုိင္ေဇးရွင္းဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူ လာရီဒိုင္းမြန္း၏ ေနာက္ဆုံး ထြက္ေပၚလာခဲ့ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ သတိေပးခ်က္ ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီဘရိတ္ေဒါင္း ျဖစ္စဥ္မွာ (၅)ႏိုင္ငံလွ်င္ (၁)ႏိုင္ငံႏႈန္းထား ရွိခဲ့သည္ကို လာရီ ဒိုင္းမြန္း က မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့သည္။ ယင္းရီဆက္ရွင္လႈိင္းတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ လူဦးေရ ထူထပ္ျပီး စီးပြားေရးၾကီးမားေသာ အေနာက္အုပ္စု၀င္ မဟုတ္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းက ေထာက္ျပသည္။ အာရပ္ေႏြဦးကိုလည္း ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းကာလတြင္ လြတ္ လပ္မႈႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးဗဟု၀ါဒတို႔ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္ လွည့္သြားျပီ ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။
လိေမၼာ္ေရာင္ေႏြဦး ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ၾကေသာ ယူကရိန္းဒီမိုကေရစီကို ေစာင့္ၾကည့္ေနရျခင္း သည္ ေနာက္ဆုံးထြက္ေပၚလာေနေသာ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ရီဆက္ရွင္ ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် လာေရာက္ခဲ့ျပီး အသြင္ကူးေျပာင္းေရးပဋိဥာဥ္ကို ေထာက္ျပသြားခဲ့ေသာ လာရီဒိုင္းမြန္းသည္ ျမန္မာ့ေႏြဦးကို ရီဆက္ရွင္စာရင္း မသြင္းေသးေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။
ဤစာတမ္းတြင္ လာရီဒိုင္းမြန္း အဓိကေထာက္ျပထားေသာ အခ်က္မွာ လက္ရွိ ေရွ႔တိုးမေယာင္ ႏွင့္ ေနာက္ဆုတ္သြားေသာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းစ လမ္းခုလတ္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ အျမန္ ဆုံး ျပန္လည္ရွင္သန္ႏုိင္ေရးကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၾကရန္ ျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ပါက လက္ရွိၾကဳံေတြ႕ေနရ ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ကာလ ရွည္ေညာင္းႏိုင္မည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။ ရီဆက္ရွင္ကာလသို႔ စာရင္းသြင္းျခင္း မခံရေသးေသာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ရီဆက္ရွင္ႏြံအတြင္း မသက္ဆင္းေရး၊ ျမန္မာ့ေႏြဦး စိမ္းလန္းစိုေျပ ရွင္သန္ေရးမွာ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အေျမာ္အျမင္ေပၚတြင္သာ မူတည္ေန ေပလိမ့္မည္။ ဤအေျမာ္အျမင္ကို လက္ေတြ႕ စမ္းသပ္မည့္ မွတ္ေက်ာက္(၂)ရပ္မွာ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတို႔ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
ယင္းမွတ္ေက်ာက္(၂)ဆင့္သည္ပင္လွ်င္ ျမန္မာ့ေႏြဦး ရီဆက္ရွင္အတြင္းက်ေရာက္မည္လား၊ ဘရိတ္ေဒါင္းျဖစ္ေစမလား၊ ယင္းတို႔ကို ေက်ာ္ျဖတ္၍ ေႏြဦးပန္းတို႔ ဖူးပြင့္ေလမည္လား ဟူသည္ကို ေစာင့္ၾကည့္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။
[Ref : Democracy's Deepening Recession by LARRY DIAMOND]
[Source : Democracy Today Newspaper, 8-5-2014]
(မွဴးေဇာ္)
ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မႈ၊ မ်ဳိးႏြယ္စုပဋိပကၡမ်ား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ရန္ ျပဳမႈမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးလွည့္စားမႈမ်ား၊ အာဏာလြန္ဆြဲပြဲမ်ားျဖင့္ အက်ပ္အတည္းအဆင့္သို႔ ျပန္လွည့္သြားခဲ့ သည္သာမက ႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းတြင္ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား တိုးျမွင့္ေပါက္ဖြားလာခဲ့ သည္။ ဗင္နီဇြဲလားႏိုုင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဖရိုဖရဲျဖစ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဘိုလစ္ဗီးယားဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ အားနည္းလာခဲ့ျပီး အတိုက္အခံမ်ားမွာ ဟူဂိုေခ်ဗက္စ္အား စိန္ေခၚသူလစ္ဘရယ္အလံေတာ္ေအာက္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပီး ေခ်ဗက္စ္ေနရာဆက္ခံသူကို ဆက္လက္ပစ္မွတ္ထားလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေခ်ဗက္စ္လမ္းစဥ္ က်ဆုံးသြားျပီး ေခ်ဗက္စ္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးအစီအစဥ္ ျပဳိလဲသြားမွသာ ဒီမို ကရက္တို႔အတြက္ ႀကီးမားေသာေအာင္ပြဲ ရရွိႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံတြင္လည္း အာဏာရပါတီမွ ေရြးေကာက္ပြဲစီမံခန္႔ခြဲမႈအတြက္ သီးျခားလြတ္ လပ္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ျခင္း မရွိဟု ဆိုကာ အာဏာရႏွင့္ အတိုက္အခံၾကား တည္ ေဆာက္ထားခဲ့ေသာ ယုံၾကည္မႈ ျပဳိကြဲခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္ အတိုက္အခံပါတီက ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ ေမွာက္ခဲ့ရာ တေရြ႕ေရြ႕ ခရီးႏွင္လာခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ႀကီးမားသည့္ ဆုတ္ယုတ္မႈတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့ ရသည္။ ပါကစၥတန္၊ ကင္ညာ၊ ထိုင္းႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီတစ္ေက်ာ့ျပန္လာခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းႏုိင္ငံ အစိုးရမ်ားမွာ အီလစ္ဘရယ္မ်ား ျဖစ္ျပီး အဂတိလိုက္စားမႈမ်ား ရွိေနေသာေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီတစ္ေက်ာ့ ျပန္လႈိင္း ဟု သတ္မွတ္ႏုိင္ရန္ ခက္ခဲေနသည္ဟု ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္က ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ျမဳိ႕ၾကီးသား “အ၀ါ၀တ္မ်ား”၊ ဘုရင့္သစၥာခံ လူလတ္တန္းစားမ်ားႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဟာင္းသက္ဆင္ကို ေထာက္ခံသူ ေတာသား “အနီ၀တ္မ်ား”အၾကား သေဘာထားကြဲလြဲမႈေၾကာင့္ အစိုးရကို မလႈပ္မယွက္အေနအထားသို႕ ေရာက္ရွိေစခဲ့ျပီး အၾကမ္းဖက္မႈသို႔ ဦးတည္လာေသာ ေျခလွမ္း မ်ား ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ထိုင္းစစ္ဘက္မွ သက္ဆင္ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ေသာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွစ၍ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တည္ျငိမ္မႈေပ်ာက္ဆုံးသြားခဲ့ျပီး အ၀ါႏွင့္အနီ ႏိုင္ငံေရးအာဏာရယူႏိုင္ေရး တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ နစ္မြန္းခဲ့ရသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ အ၀ါ-အနီ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမ်ားေၾကာင့္ ႏို၀င္ဘာလ မွစ၍ လူေပါင္း (၂၀)ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရျပီး လူေပါင္း(၇၀၀)ေက်ာ္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့သည္။ အဆိုးဆုံး အေနအထားသည္ မၾကာမတင္ ထြက္ေပၚလာေကာင္း ထြက္ေပၚလာႏိုင္သည္။ ဇန္န၀ါရီလအတြင္းက အနီ၀တ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးက အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားအျပား အဆုံးသတ္ပစ္ရမည္၊ အထက္တန္းလႊာမ်ား အားလုံး ဖယ္ရွားပစ္ရမည္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံကို သန္႔စင္ေရး ျပဳလုပ္ရမည္ ဟု တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ ႏိုင္ဂ်ီရီးယားႏုိင္ငံနည္းတူပင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမွာ စစ္ဘက္ၾကား၀င္ထိန္းသိမ္းမႈျဖင့္ ေျဖရွင္း ႏုိင္ဖြယ္ရာ မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ အေျခအေနမ်ား ဆက္လက္ဆိုးရြားလာမည့္အေနအထားကို ထိုင္းစစ္ဘက္ မွ အဆင္သင့္ျပင္ကာ ေစာင့္ဆိုင္းလ်က္ ရွိသည္။
တူရကီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Recep Tayyip Erdogan အေနျဖင့္ အာဏာသက္တမ္း (၁၁)ႏွစ္တယာ ကာလအတြင္း တူရကီစစ္တပ္ကို ႏုိင္ငံေရးအေသြးအေရာင္ကင္းစင္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ျပီး လြတ္ လပ္ေသာ သတင္းစာကို ဖန္တီးေပးႏုိင္ခဲ့ကာ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း မ်ဳိးဆက္သစ္ အင္အားစု အမ်ားအျပား ေရာက္ရွိလာေစခဲ့သည္။ ၄င္း၏ တရားမွ်တမႈႏွင့္ဖြံ႕ျဖဳိးေရးပါတီက မတ္လ ေႏွာင္းပိုင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ တူရကီေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏုိင္ငံတစ္၀န္းလုံး ေအာင္ပြဲရရွိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဖယ္ရွားလိုသူမ်ားအား စိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ေအာင္ပြဲခံမိန္႔ခြန္းတြင္ တစ္စုံတစ္ရာေသာ ျမင့္ျမတ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႕မွ ထုတ္ပယ္ခဲ့သူမ်ားကို ျခိမ္းေျခာက္ခဲ့သည္။ (ယင္းသို႔ ထုတ္ပယ္ရာတြင္ မိသားစု၀င္မ်ား လည္း ပါ၀င္ခဲ့သည္။) မိမိတို႔သည္ ဤႏုိင္ငံ၏ အရွင္သခင္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ေထာက္ခံသူ ျပည္သူမ်ားကို အာမခံခဲ့သည္။ အတိုက္အခံမ်ားအတြက္ ၄င္း၏ေအာင္ပြဲမွာ ေအာ္တိုမင္အင္ပါယာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရျခင္း ဟူ၍ အမႊမ္းတင္ခဲ့သည္။
တူရကီ ဒီမိုကေရစီမွာ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား၏ ဒီမိုကေရစီပုံစံမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ မေလး ရွားဒီမိုကေရစီကဲ့သို႔ေသာ စံႏႈန္းမမီဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Erdogan အေနျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္ခဲ့လွ်င္ သမၼတ သို႔မဟုတ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္လ်က္ရွိရာ ထိုလမ္းေၾကာင္းသာ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါက တူရကီသည္ ဒုကၡတြင္းက ဒီမိုက ေရစီ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားမွာ အေၾကာင္းျပခ်က္ခုိင္ခိုင္မာမာ ရွိေနသည့္တိုင္ အမွန္ တရားကို ထုတ္ေဖာ္ေရးသားႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေပ။ တူရကီႏိုင္ငံတြင္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို ေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္မႈမွာ အျခားႏုိင္ငံအားလုံးထက္ ပိုမိုသာလြန္ေနသည္။ စီးပြားေရးသမားမ်ားမွာ အတိုက္အခံပါတီ မ်ားကို ေထာက္ခံမႈ မေပး၀ံ့ၾက၊ တရားသူၾကီးမ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကို မဆန္႔က်င္၀ံ့၊ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား တြင္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ဖြံ႕ျဖဳိးေရးပါတီအား အစၥလာမ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေပါင္းစည္းရာတြင္ ေအာင္ျမင္ျခင္း မွတ္တိုင္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးေထာက္ခံလ်က္ရွိရာ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ေရးအတြက္ ပုံစံခြက္အေဟာင္းသို႔ တ၀ဲလည္လည္ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ တူရကီဒီမိုကေရစီသည္ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ဥေရာပ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ အလွမ္းကြာလာခဲ့ျပီး မေလးရွားဒီမိုကေရစီပုံစံ ေပါက္သည္ထက္ေပါက္လာခဲ့သည္။ မေလးရွားႏုိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္မ်ား၏ ေဖာက္ထြက္မႈအျဖစ္ ကမၺည္းတင္ေတာ့မည္ ဟု ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အတြင္း အားလုံးက ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ေသာ္လည္း ခဲေလသမွ် သဲေရက်ခဲ့ရသည္။ အန္၀ါအီဗရာဟင္ဦးေဆာင္ ေသာ အတိုက္အခံမ်ားသည္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ားစုအႏိုင္ရရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကေသာ္ လည္း အာဏာပါတီ၏ လႊမ္းမိုးမႈကို ဖယ္ရွားႏုိင္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။
ကမာၻ႕အႀကီးဆုံးဒီမိုကေရစီ ဟု ဆိုအပ္ေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံကိုလည္း အာမခံ၍ မရႏိုင္ေသး။ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ဧျပီလဆန္းပိုင္းမွာ ေမလလယ္အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီေရြးခ်ယ္ခြင့္အတြက္ စာမ်က္ႏွာသစ္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီး လူသားသမိုင္းေၾကာင္းတြင္ မျမင္မေတြ႔ဘူး ေသာ တာ၀န္သိမႈမ်ဳိးကို ျပန္လည္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို အၾကမ္း ဘက္မႈ ကင္းကင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစြမ္းရည္ ေကာင္းေကာင္းျဖင့္ က်င္းပခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ယင္း ေရြးေကာက္ပြဲသည္ အဂတိလိုက္စားသူမ်ားကို အျပစ္ေပးမည္၊ ညံ့ဖ်င္းေသာအစိုးရကို အာဏာမွ ဖယ္ ရွားပစ္မည္ ဟူေသာ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားကို အျပည့္အ၀ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ျဖစ္လာေပမည္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ အတိုက္အခံ ဘီေဂ်ဘီပါတီ၏ ေအာင္ပြဲသည္ ၀ိေရာဓိအသြင္ ေဆာင္ေစမည္ ျဖစ္သည္။ ဂူဂ်ာရက္ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ (၁၂)ႏွစ္တာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္သက္တမ္း အတြင္း နရျႏၵာ မိုဒီသည္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈမ်ားကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့မႈ မရွိရုံသာမက ေ၀ဖန္ျပစ္တင္မႈမ်ားကို သည္းမခံတတ္၊ ေဖာ္လံဖားမ်ားကို ႏွစ္သက္ခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးစရိုက္လည္း ရွိခဲ့ သည္။ အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ အိႏၵိယႏုိုင္ငံသား လစ္ဘရယ္မ်ားအေနျဖင့္ မိုဒီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာမည့္ အေနအထားကို စိုးရိမ္ပူပန္လ်က္ ရွိသည္။
သတင္းဆိုးခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္သည္ ကမာၻအႏွံ႔အျပားတြင္ အေရးၾကီးေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပခဲ့သည့္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ျဖစ္သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္မ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္မ်ားကို ဂ်ကာတာျမဳိ႔ေတာ္၀န္ တက္ၾကြသည့္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေခါင္းေဆာင္ ယိုကို၀ီဒိုဒိုေပၚတြင္ ပုံအပ္ထားခဲ့ၾကသည္။ ၀ီဒိုဒုိသည္ သမၼတျဖစ္လာရန္ ထိပ္ဆုံးမွ ေရပန္းစားေနသူ ျဖစ္သည္။ ေတာင္အာ ဖရိကႏိုင္ငံတြင္ ေအအင္န္စီပါတီ(မင္ဒဲလား၏ပါတီ)ႏွင့္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ သမၼတဂ်က္ေကာ့ဇူးမားတို႕၏ အဂတိလိုက္စားမႈ ျမင့္တက္လာျခင္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေက်နပ္ဖြယ္ရာ မရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး ေထာက္ခံမႈ သိသိသာသာက်ဆင္းလာေနျပီး လစ္ဘရယ္အတိုက္အခံပါတီျဖစ္ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္ပါတီ ကို ေထာက္ခံမႈမ်ား ျမင့္တက္လာေနသည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ႏုိင္ငံသည္ပင္လွ်င္ အထိုက္ အေလ်ာက္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရျပီး လူထုပါ၀င္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပႏုိင္ဖြယ္ရာ ရွိျပီး ယင္းေရြး ေကာက္ပြဲမ်ားမွ ဟာမစ္ကာဇိုင္းထက္ ပိုမိုစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေသာ သမၼတတစ္ဦး ထြက္ေပၚလာဖြယ္ရာ ရွိ ေနသည္။
ေနာင္လာမည့္ ေရရွည္ကာလမ်ားတြင္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ၊ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းႏွင့္ အရပ္ ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏တိုးတက္ျဖစ္ေပၚမႈတို႔ေၾကာင့္ စကၤာပူ၊ မေလးရွား၊ ယင္းေနာက္ တရုတ္၊ ဗီယက္နမ္ အပါအ၀င္ ေအာ္တိုကရက္ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ အေျပာင္းအလဲဆီသို႔ ဦး တည္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ကမာၻႀကီးေပၚတြင္ အဓိကက်ေသာ အကူးအေျပာင္းႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္အသက္သြင္းႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့လွ်င္ အထက္ပါႏုိင္ငံမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ရွိ ေစမည့္ ေရရွည္ကာလမွ ပိုမို၍ ေ၀းကြာသြားႏုိင္ျပီး အနီးစပ္ဆုံးကာလမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ ေရွ႕ေတာ္ေျပး ျဖစ္ေသာ လြတ္လပ္မႈမ်ား အစီအရီထြက္ေပၚလာႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။
●ျမန္မာ့ေႏြဦးႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ ●
အထက္ပါ စာတမ္းမွာ ဒီမိုကရက္တုိင္ေဇးရွင္းဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူ လာရီဒိုင္းမြန္း၏ ေနာက္ဆုံး ထြက္ေပၚလာခဲ့ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ သတိေပးခ်က္ ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီဘရိတ္ေဒါင္း ျဖစ္စဥ္မွာ (၅)ႏိုင္ငံလွ်င္ (၁)ႏိုင္ငံႏႈန္းထား ရွိခဲ့သည္ကို လာရီ ဒိုင္းမြန္း က မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့သည္။ ယင္းရီဆက္ရွင္လႈိင္းတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ လူဦးေရ ထူထပ္ျပီး စီးပြားေရးၾကီးမားေသာ အေနာက္အုပ္စု၀င္ မဟုတ္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းက ေထာက္ျပသည္။ အာရပ္ေႏြဦးကိုလည္း ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းကာလတြင္ လြတ္ လပ္မႈႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးဗဟု၀ါဒတို႔ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္ လွည့္သြားျပီ ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။
လိေမၼာ္ေရာင္ေႏြဦး ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ၾကေသာ ယူကရိန္းဒီမိုကေရစီကို ေစာင့္ၾကည့္ေနရျခင္း သည္ ေနာက္ဆုံးထြက္ေပၚလာေနေသာ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ရီဆက္ရွင္ ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် လာေရာက္ခဲ့ျပီး အသြင္ကူးေျပာင္းေရးပဋိဥာဥ္ကို ေထာက္ျပသြားခဲ့ေသာ လာရီဒိုင္းမြန္းသည္ ျမန္မာ့ေႏြဦးကို ရီဆက္ရွင္စာရင္း မသြင္းေသးေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။
ဤစာတမ္းတြင္ လာရီဒိုင္းမြန္း အဓိကေထာက္ျပထားေသာ အခ်က္မွာ လက္ရွိ ေရွ႔တိုးမေယာင္ ႏွင့္ ေနာက္ဆုတ္သြားေသာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းစ လမ္းခုလတ္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ အျမန္ ဆုံး ျပန္လည္ရွင္သန္ႏုိင္ေရးကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၾကရန္ ျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ပါက လက္ရွိၾကဳံေတြ႕ေနရ ေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ရီဆက္ရွင္ကာလ ရွည္ေညာင္းႏိုင္မည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။ ရီဆက္ရွင္ကာလသို႔ စာရင္းသြင္းျခင္း မခံရေသးေသာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ရီဆက္ရွင္ႏြံအတြင္း မသက္ဆင္းေရး၊ ျမန္မာ့ေႏြဦး စိမ္းလန္းစိုေျပ ရွင္သန္ေရးမွာ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အေျမာ္အျမင္ေပၚတြင္သာ မူတည္ေန ေပလိမ့္မည္။ ဤအေျမာ္အျမင္ကို လက္ေတြ႕ စမ္းသပ္မည့္ မွတ္ေက်ာက္(၂)ရပ္မွာ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတို႔ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
ယင္းမွတ္ေက်ာက္(၂)ဆင့္သည္ပင္လွ်င္ ျမန္မာ့ေႏြဦး ရီဆက္ရွင္အတြင္းက်ေရာက္မည္လား၊ ဘရိတ္ေဒါင္းျဖစ္ေစမလား၊ ယင္းတို႔ကို ေက်ာ္ျဖတ္၍ ေႏြဦးပန္းတို႔ ဖူးပြင့္ေလမည္လား ဟူသည္ကို ေစာင့္ၾကည့္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။
[Ref : Democracy's Deepening Recession by LARRY DIAMOND]
[Source : Democracy Today Newspaper, 8-5-2014]
(မွဴးေဇာ္)
0 comments:
Post a Comment