Reuters သတင္းေထာက္ႏွစ္ဦး အမႈ တရားရုံး ပလပ္ေပးဖုိ႔ AHRC ေမွ်ာ္လင့္

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေတာ္လႈိ႔ွဝွက္ခ်က္ဥပေဒနဲ႔ တရားစြဲခံေနရတဲ့ Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ ၂ ေယာက္ကို စြဲခ်က္ ဆက္ မတင္ဘဲ အမႈကို ပလပ္သင့္မသင့္ကို ဒီကေန႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ 

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလထဲက ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အမႈကို ေလာေလာဆယ္အထိ စစ္ေဆးခဲ့ၿပီးသေလာက္ တရားလိုဖက္က ခိုင္လံုတဲ့ အေထာက္အထားေတြ မျပႏိုင္ေသးတ့ဲအတြက္ ဒီအမႈကို စြဲခ်က္မတင္ဘဲ လႊတ္ေပးသင့္တယ္ လို႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အက်ဳိးေဆာင္ေ႐ွႈ႕ေနေတြဖက္က တရား႐ံုးမွာ ေလွ်ာက္ထားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ျဖစ္တယ္ဆုိတာကို ျပခ်င္တယ္ဆုိရင္ မွန္မွန္ကန္ကန္ အဆံုးအျဖတ္ေပးသင့္တယ္လို႔ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ အာ႐ွလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီေ႐ွ႕ေနက ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မစုျမတ္မြန္က ဆက္ၿပီးတင္ျပမယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္အင္းဒင္ေက်း႐ြာမွာ မြတ္ဆလင္ ၁၀ ဦးသတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ကိစၥကို သတင္းလိုက္ရင္း ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတုိ႔ ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္လႈိ႔ဝွက္ခ်က္ဥပေဒနဲ႔ တရားစြဲခံေနရတာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့တပတ္ ဧၿပီလ ၄ ရက္ေန႔အထိ တရားလိုျပသက္ေသ ၁၇ ေယာက္ကုိ စစ္ေဆးၿပီးျဖစ္ေပမဲ့ သူတို႔ကို တရားစဲြထားတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္လႈိ႔ဝွက္ခ်က္ ဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ထားေၾကာင္း တရားစြဲသူေတြဖက္က တင္ျပႏုိင္ျခင္း မ႐ွိေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအမႈကို စြဲခ်က္မတင္ခင္လႊတ္ေပးဖုိ႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အက်ဳိးေဆာင္ေတြဖက္က တရား႐ုံးမွာ ေလွ်ာက္လဲႊခ်က္တင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ တရားလိုဖက္ကလဲ သတင္းေထာက္ေတြဟာ စြပ္စြဲတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ၿငိစြန္းေနတာေၾကာင့္ တရားခံဖက္က ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ပလပ္ေပးဖုိ႔ ျပန္လည္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြအမႈကို ဆက္ၿပီးစြဲခ်က္တင္သင့္ မတင္သင့္ကို ဒီကေန႔ တရားသူႀကီးက ဆံုးျဖတ္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။

Reuters သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အမႈကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ အာ႐ွလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ AHRC ကေ႐ွ႕ေနဦးမင္းလြင္ဦးကေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့တရားစီရင္ေရး စနစ္အရ တရားသူႀကီးအေနနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္႐ွိတယ္ဆိုရင္ သတင္းေထာက္ေတြကို လႊတ္ေပးသင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

"နဂိုကတည္းက ဒီအမႈက အေရးယူေလာက္တဲ့အေျခအေနမရွိဘူးဆိုတာကို ေပၚေပါက္ေနပါလ်က္နဲ႔ အဲဒါကို အေရးယူထားတာကို က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ရတယ္။ သက္ေသေတြ ကုန္ေအာင္စစ္ေနတယ္ ဒီၾကားထဲမွာပဲ မေန႔ကပဲ တပ္မေတာ္အရာရွိေတြ စစ္ေဆးတာကိုလည္း က်ေ်နာ္တို႔ၾကားသိရတယ္။ ေနာက္တခါ ရဲတပ္ဖြဲ႔နဲ႔ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ျပည္သူလူထုေတြကို အရပ္ဘက္တရားရံုးမွာ ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ ဆက္လက္ စစ္ေဆးးအေရးယူသြားမယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ေနရတယ္။ အျဖစ္အပ်က္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္တဲ့ သတင္းသမားက သတင္းသမားတာ၀န္အရ သူလုပ္တာျဖစ္တယ္။ အမွန္တကယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကလႊတ္ရမယ့္ကိစၥမ်ိဳးျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆြဲခ်က္မတင္ခင္အဆင့္မွာ အေထာက္အထားမခိုင္လို႔ တရားရွင္ ဆြဲခ်က္မတင္ခင္ လႊတ္လိုက္ၿပီဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တာေပါ့။"

Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ကိစၥမွာ ရဲတပ္ဖဲြ႔နဲ႔ တပ္မေတာ္ပါ ပါတ္သက္ေနတာေၾကာင့္ စိုးရိမ္စရာျဖစ္တယ္လို႔လည္း ေ႐ွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးက ေျပာပါတယ္။

"တပ္မေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္လာတဲ့ ကိစၥေတြ ပါ၀င္ပတ္သက္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က နည္းနည္းေတာ့စိုးရိမ္တယ္။ ႏိုင္ငံတကာေရွ႕ေနေတြ ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေနေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပါ၀င္ပတ္သက္ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီကိစၥကို ဒီအတိုင္းပဲ လႊတ္ေပးလိုက္မလား။ ဒါမွမဟုတ္လို႔ရွိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္လိွဳ႕ဝွက္ခ်က္အက္ဥပေဒ ပုဒ္မကေနၿပီးေတာ့ တျခားရာဇ၀တ္ပုဒ္မကို ေျပာင္းလဲၿပီးေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ကို ဒီခ်ဳပ္ရက္နဲ႔ပဲ ေလ်ာ့ၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမလား ဒါေတြကို မနက္ျဖန္ၾကမွသိရမွာေပါ့။ လြတ္လပ္တဲ့တရားစီရင္ေရးျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ျပခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ စြဲခ်က္မတင္မီအဆင့္မွာပဲ လုပ္ေပးဖို႔ ေကာင္းတယ္လို႔ က်ေန္ာျမင္ပါတယ္။"

အခုဆိုရင္ သတင္းေထာက္ေတြကို စြဲခ်က္မတင္ဘဲ ဖမ္းဆီးထားတာ ရက္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္သြားပါၿပီ။ မၾကာခင္ကမွအသစ္တက္လာတဲ့ သမၼတဦးဝင္းျမင့္က သူ႔အစိုးရလက္ထက္မွာ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္မယ့္ ကိစၥ ၃ ရပ္ထဲမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးပါဝင္တယ္လို႔ ေျပာၾကားထားပါတယ္။ ယိမ္းယိုင္ေနတဲ့ တရားစီရင္ေရးကို တည့္မတ္မယ္၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း လိႈက္စားေနတဲ့ အဂတိလိုက္စားမႈေတြကို စနစ္တက်တုိက္ဖ်က္မယ္လို႔လည္း သူ႔ရဲ႕ သမၼတမိန္႔ခြန္းထဲမွာ ေျပာၾကားထားပါတယ္။ အဲဒီမိန္႔ခြန္းထဲမွာပဲ သတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကုိ အေလးအနက္ထားၾကဖို႔အတြက္လည္း သမၼတဦးဝင္းျမင့္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးကေတာ့ မတရားမႈေတြကို အျမန္ဆံုး ေျဖ႐ွင္းေပးဖုိ႔ လိုအပ္တယ္လို႔ မတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔က တရား႐ံုးထုတ္စဥ္မွာခုလို ေတာင္းဆိုပါတယ္။

"အခု အသစ္တက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအေနနဲ႔ အဓိကက်ေနာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ တရားမွ်တမႈေတြကို အေလးအနက္ထားၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္လို႔ က်ေနာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရရွိေရး ၊ က်ေနာ္တို႔ မတရားတဲ့ကိစၥေတြကို အျမန္ဆံုးေျဖရွင္းေပးေရးကို က်ေနာ္ေတာင္းဆိုခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ မတရားမႈေတြကို အျမန္ဆံုးေျဖရွင္းေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ေနၿပီဆိုတာကို ဒီေနရာကေနက်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။"

သတင္းသမား အလုပ္လုပ္ရင္း မတရားတဲ့ပုဒ္မေတြနဲ႔ အမႈရင္ဆိုင္ေနရတာဟာ မတရားဘူးလို႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးကလည္း ခုလို ေျပာခဲ့ပါတယ္။

"က်ေနာ္တု႔ိႏိုင္ငံမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ဆံုးရႈံးမႈေတြ အဲဒါေတြကို မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြရေအာင္လုပ္ေပးပါ။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ကိုယ္တိုင္လည္း သတင္းသမားအလုပ္ကိုလုပ္ရင္းနဲ႔ မတရားတဲ့ ပုဒ္မေတြနဲ႔ အမႈေတြကိုရင္ဆိုင္ရတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ အခုအခ်ိန္အထိကို တရားရင္ဆိုင္တာ မမွ်တမႈလို႔ ယူဆပါတယ္။"

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ံုးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္တဲ့ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ႏိုင္ငံေတာ္လႈိ႔ဝွက္ခ်က္ ဥပေဒနဲ႔ဖမ္းဆီးတရားစြဲထားတာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔အမႈကို လိုက္ပါေဆာင္႐ြက္ေပးေနတဲ့ ဥပေဒအက်ဴိးေဆာင္အဖဲြ႔ထဲမွာ ႏိုင္ငံတကာမွာ လူသိမ်ားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေ႐ွ႕ေန Amal Clooney ကလည္းပါဝင္ အႀကံေပးေဆာင္႐ြက္ေနပါတယ္။ အေထာက္အထားမခိုင္လံုဘဲ အမႈတည္ေဆာက္ၿပီး တရား႐ံုးတင္လာတဲ့အမႈကို တရား႐ံုးကလက္ခံ စစ္ေဆးေနတဲ့အေပၚ ဥပေဒေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ေဆာင္႐ြက္သူေတြအျပင္ ကုလသမဂၢ၊ အေမရိကန္နဲ႔ EU ဥေရာပသမဂၢတုိ႔က ေထာက္ျပၿပီး Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို အျမန္ဆံုး ျပန္လႊတ္ေပးသင့္တယ္လုိ႔ ေတာင္းဆိုေနၾကပါတယ္။

VOA