တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲနဲ႔ ၾကံဳလာရႏိုင္တဲ့ ကမၻာ႔စီးပြားပ်က္ကပ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္မလဲ

တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲရဲ႕ ဂယက္ေၾကာင့္ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ကို ၾကံဳလာရႏိုင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းေနခ်ိန္မွာ အထိနာႏိုင္တာက ျမန္မာႏိုင္ငံလို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြပါ။

ဒီလို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြထဲမွာမွ ပိုၿပီးေတာ့ အထိနာႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံကို ေရြးထုတ္ေပးပါဆိုရင္ အဓိက ကုန္သြယ္ဖက္က တ႐ုတ္ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ ရခိုင္အေရး၊ ျပည္တြင္းစစ္ပဋိပကၡ၊ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ က်ဆင္းမႈ၊ ႏုိင္ငံျခား ခရီးသြား က်ဆင္းမႈေတြနဲ႔ ျမန္မာက်ပ္ေငြတန္ဖိုး က်ဆင္းမႈအျပင္ အေထြေထြ ၿပိဳက်ေနတဲ့ ျပည္တြင္းစီးပြားေရး က႑ေတြထဲမွာ ပိတ္မိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကပဲ အထိနာႏိုင္ဆံုး ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေရြးထုတ္ခံရမွာပါ။

တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမွာ အထိနာႏိုင္တဲ့ ႏုိင္ငံက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံလို႔ ကမၻာက ခန္႔မွန္းေနခ်ိန္မွာ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ပါ တ႐ုတ္ကို မီွခိုေနရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေသခ်ာေပါက္ကို အထိနာႏိုင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ေနခ်ိန္မွာ ဒီအေျခအေနဆိုးကုိ ဘယ္လိုႀကိဳတင္ အေျဖရွာမလဲဆိုတာ စဥ္းစားထားဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အေျခအေန ျဖစ္လာပါတယ္။

“၂၁ ရာစု တတိယပင္လံု က်င္းပေနတယ္။ ၿပီးခါနီးေနၿပီ။ သူတို႔ဘယ္ေလာက္ ေအာင္ျမင္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာေပါ့။ အဲဒီဘက္က ေအာင္ျမင္ရင္ ေအာင္ျမင္သေလာက္၊ ဒီႏိုင္ငံေရးလိုင္းခ်ည္း အာ႐ံုစိုက္ေနမယ့္အစား စီးပြားေရးဘက္ကို အာ႐ံုစိုက္လာလို႔ ရတာေပါ့။ အခုဟာက တစ္လမ္းသြားႀကီး ျဖစ္ေနတယ္။ စီးပြားေရးက အခုအခ်ိန္မွာ ေနာက္ဘယ္ေတာ့ ေကာင္းလာမလဲ ေျပာရခက္တယ္။ ႏုိင္ငံေရး ဆိုတာက လူမ်ဳိးေရးနဲ႔ ဘာသာေရး ပဋိပကၡမွာလည္း တုိင္းျပည္ရဲ႕ ပံုရိပ္က ေတာ္ေတာ္ေလးက်ေနတယ္။ အဲဒီဟာကို ဘယ္လိုဆြဲတင္မလဲဆိုတာ အေရးတႀကီး စဥ္းစားဖို႔လိုတယ္။ အဲဒီဘက္က ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ ကမၻာက သံုးၾကတယ္။ ရွစ္သိန္းေက်ာ္ တစ္သန္းနီးနီး ထြက္ေျပးသြားတယ္ ဆိုတာႀကီးက ျပန္လက္ခံဖို႔ကိုလည္း ျပႆနာမ်ဳိးစံု လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီဟာကို အင္မတန္ ေခါင္းေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ျမန္ျမန္ေလး ေျဖရွင္းေပးမယ္ဆို စီးပြားေရးဘက္ ျပန္လွည့္လို႔ရမွာေပါ့” စီးပြားေရး ေဆာင္းပါးရွင္ ေအာင္ခ်ိန္ဘြားက သံုးသပ္ေျပာၾကားပါတယ္။

ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ေကာက္ေၾကာင္း

တ႐ုတ္ရဲ႕ ပို႔ကုန္ေတြကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံက စည္းၾကပ္လိုက္မႈမွာ ကမၻာ့စီးပြား ပ်က္ကပ္လို႔ ယူဆမႈေတြရွိသလို ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အမ်ားအျပားကိုလည္း ဂယက္႐ိုက္ၿပီး စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈေတြ ျဖစ္ေစမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းမႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။

အျခားေသာ တစ္ဖက္မွာလည္း အေမရိကန္က တ႐ုတ္ရဲ႕ ပို႔ကုန္ေတြနဲ႔ သူ႔ႏုိင္ငံဆီကို အမ်ားအျပား ပို႔ကုန္တင္သြင္းေနတာကို တုန္႔ျပန္ဖို႔၊ ကုန္သြယ္မႈ လိုေငြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ ပို႔ကုန္အမ်ားအျပား တင္ပို႔ေနတဲ့ တ႐ုတ္၊ ကေနဒါ၊ မကၠဆီကိုနဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ စတဲ့ႏုိင္ငံေတြကုိပဲ အဓိကထား တုံ႔ျပန္ေနတာျဖစ္လို႔ ပို႔ကုန္အခြန္ ျမႇင့္တင္ခံရတဲ့ ႏုိင္ငံႀကီးေတြဆီက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြက ပို႔ကုန္အခြန္ ျမႇင့္တင္ခံရတဲ့ ႏုိင္ငံေလးေတြဆီကို သူတို႔ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ စီး၀င္လာႏိုင္တာမို႔လို႔ ႏုိင္ငံငယ္ေလးေတြအတြက္ အခြင့္အေရး ရလာႏိုင္တယ္လို႔ တြက္ဆမႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲ ခန္႔မွန္းေနပါေစ။ ၾကံဳလာရႏုိင္တဲ့ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္မွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ မထိခိုက္ဖို႔ဟာ အစိုးရတစ္ရပ္ရဲ႕ အေျမာ္အျမင္နဲ႔ တုိင္းျပည္အေျခအေနကို ကမၻာၾကည့္ ၾကည့္ၿပီး ေရရွည္ကို ရင္ဆုိင္တတ္ဖို႔ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဟိုးတုန္းက တံခါးပိတ္ ၾကားေနႏုိင္ငံျဖစ္လို႔ အရင္က ၾကံဳခဲ့ရတဲ့ ကမၻာ့စီးပြား ပ်က္ကပ္ေတြမွာ မထိခိုက္ခဲ့ဘူး ဆိုေပမဲ့ အခုအေျခအေနကေတာ့ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ ျဖစ္တာနဲ႔အညီ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ျပည္ပသြင္းကုန္ေတြကို အဓိကထား ရပ္တည္ေနရသလို ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားမ်ား၀င္မွ တုိင္းျပည္စီးပြားေရး တုိးတက္တယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေနမို႔လို႔ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္သာ ၾကံဳလာရမယ္ဆိုရင္ မလြဲမေသြထိခိုက္မႈ ၾကံဳလာရႏိုင္ပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္က ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံဖိုးရွိတဲ့ စည္းၾကပ္ခြန္ေတြကို အျပန္အလွန္ခ်မွတ္မႈ စတင္အသက္၀င္လာတဲ့ေနာက္မွာ ေဒၚလာဘီလ်ံ ၂၀၀ တန္ဖိုးရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြကို ထပ္ၿပီးေတာ့ စည္းၾကပ္သြားမယ္လို႔ အေမရိကန္က ၿခိမ္းေျခာက္မႈဟာ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲရဲ႕ အရွိန္ကို ပိုမိုျမင့္တက္ လာေစခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္သြင္းကုန္ ေဒၚလာဘီလ်ံ ၂၀၀ ကို စည္းၾကပ္ခြန္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခ်မွတ္ဖို႔ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေဒၚနယ္ထရန္႔က ကုန္သြယ္ေရးဌာနကို ညႊန္ၾကားခဲ့တယ္လို႔ အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရး အၾကံေပး ေရာဘတ္လိုက္သီဇာက ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ပစ္မွတ္ထားမယ့္ ကုန္ပစၥည္းစာရင္းကို ၾသဂုတ္လကုန္ပိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္ၿပီး ဒီေဆြးေႏြးမႈက ႏွစ္လေလာက္ပဲ ၾကာျမင့္မွာျဖစ္လို႔ Trade War ဂယက္ဟာ ၂၀၁၈ အကုန္ပိုင္းထဲမွာကို ပိုၿပီးေတာ့ ျပင္းထန္လာမယ့္ အေျခအေနပါ။ ဒါ့အျပင္ လက္ရိွကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲရဲ႕ ဂယက္ဟာ လာမယ့္ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ထဲမွာ ပိုၿပီးအရွိန္ျပင္းထန္လာမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတာေၾကာင့္ ဘယ္သူေတြပိုၿပီး အထိနာမလဲဆိုတာ စိတ္၀င္တစား ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္စရာပါ။

တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္မႈက ကုန္သြယ္ေရးလိုေငြျပမႈဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ ၃၇၅ ဘီလ်ံေက်ာ္ စံခ်ိန္တင္ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ေဒၚနယ္ထရန္႔က ေဒၚလာဘီလ်ံ ၄၅၀ အထိရွိေနတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ အားလံုးကိုလည္း စည္းၾကပ္မယ္လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ကလည္း တန္ျပန္ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္တုံ႔ျပန္မႈအတိုင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံကလည္း စည္းၾကပ္ခြန္ေတြတိုးဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတာေၾကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ဂယက္ဟာ အရွိန္ျမင့္လာဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။

ဘီလ်ံ ၅၀၀ ေလာက္ရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြကို အေမရိကန္က စည္းၾကပ္မယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ လက္တုံ႔ျပန္ႏုိင္မွာက ဘီလ်ံ ၁၅၀ မျပည့္တဲ့ အေမရိကန္သြင္းကုန္ေတြ အေပၚပဲျဖစ္လို႔ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမွာ အထိနာႏိုင္တာက တ႐ုတ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းေနၾကတာပါ။ လက္ရွိမွာဆိုရင္ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ယြမ္ေငြတန္ဖိုး က်ဆင္းမႈအျပင္ အျခားေသာ ဆိုးက်ဳိးေတြအျဖစ္ ရွန္ဟိုင္းအညြန္း က်ဆင္းတာေတြလည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမင္ေနရတဲ့ ကုန္သြယ္မႈ ကိန္းဂဏန္းေတြကိုပဲ တြက္ဆေနတာျဖစ္ၿပီး တျခားေသာအေၾကာင္း အရာေတြအျဖစ္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အေမရိကန္ထုတ္ ဇိမ္ခံကားေတြကို သပိတ္ေမွာက္တာ၊ တ႐ုတ္ခရီးသြားေတြနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဆီ သြားေရာက္ လည္ပတ္တာနဲ႔ ပညာသင္ၾကားမႈေတြ ကန္႔သတ္လိုက္တာ၊ အေမရိကန္ေလယာဥ္ကုမၸဏီ ဘိုးအင္းဆီက ေလယာဥ္မွာယူမႈေတြ ခ်ဳပ္ကိုင္လိုက္တာ၊ ကမၻာ့အမ်ားဆံုး ႏိုင္ငံျခားအရန္ေငြေၾကး ကိုင္ထားမႈနဲ႔ အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး စာခ်ဳပ္မွာ ေဒၚလာဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီ ျမႇဳပ္ႏွံထားတာေတြေၾကာင့္ တ႐ုတ္က ဒီကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမွာ ႏုိင္မယ္လု႔ိ ခန္႔မွန္းမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။

ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ျခင္း၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ျခင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အဓိက မက်ပါဘူး။ အဓိကက်တာက ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲသာ တကယ္ျဖစ္လာရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အထိမနာဖို႔ပါ။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႔ဆိုရင္ အနည္းဆံုး အဆင့္မွာကို အေမရိကန္က တ႐ုတ္ဆီက ဘယ္လိုသြင္းကုန္မ်ဳိးကို စည္းၾကပ္သလဲ။ ျမန္မာက တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ဆီတုိးၿပီး တင္ပို႔လာႏိုင္မယ့္ ပို႔ကုန္မ်ဳိးကဘာလဲ။ အေမရိကန္လို ေဒၚလာသန္း ရာဂဏန္းေလာက္ ႏုိင္ငံမ်ဳိးကို ဘီလ်ံအဆင့္ တင္ပို႔ႏိုင္ေအာင္ ဘယ္လိုမူ၀ါဒ ခ်မွတ္မလဲ။ တ႐ုတ္ဘက္က ျမန္မာ့ပို႔ကုန္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားမလဲဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတြကို ျပင္ဆင္ဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဘာသာ ျဖစ္ေနတာ ငါတို႔နဲ႔ ဘာဆိုင္လဲေတြးေနၿပီး ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈ မရွိရင္ေတာ့ လက္ရွိၾကံဳေနတဲ့ စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈက ပိုဆိုးပါလိမ့္မယ္။ အာဏာမရခင္ သံုးႏွစ္ေလာက္မွာ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈ အားနည္းတာနဲ႔ မဟာဗ်ဳဟာ မရွိတာေၾကာင့္ ဘာတစ္ခုမွ နားမလည္ဘဲ ေျပာခဲ့တာေတြနဲ႔ ၾကံဳလာရတာ တျခားစီ ျဖစ္ေနလို႔ စီးပြားေရး တုံ႔သြားတာမ်ဳိး ထပ္ျဖစ္လို႔ မရေတာ့ဘူးဆိုတာ အေသအခ်ာ သံုးသပ္ျပင္ဆင္ဖို႔ လိုေနပါၿပီ။

လတ္တေလာမွာၾကည့္ရင္ကိုပဲ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲအစမွာကို ျမန္မာႏုိင္ငံက ျမန္မာက်ပ္ေငြတန္ဖိုး ထိုးက်သြားတာ၊ တ႐ုတ္ကို တင္ပို႔ေနတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြက ယြမ္ေငြတန္ဖိုးက်ဆင္းမႈ၊ ေစ်းႏႈန္းက်ဆင္းမႈေတြကို ရင္ဆုိင္ေနရၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုခံသာေနတာက ေဒၚလာေစ်း ျမင့္တက္မႈေၾကာင့္ အဓိက ကုန္သြယ္ဖက္ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေငြေၾကးတန္ဖိုးေတြလည္း က်ေနတာပါ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခုသတိခ်ပ္ရမွာက ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေငြေၾကးတန္ဖိုး က်ဆင္းတိုင္း ျဖစ္သင့္တာထက္ ပိုမိုက်ဆင္းမႈျဖစ္ၿပီး လက္ရွိဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ေက်ာ္ေမာင္ လက္ထက္မွာ က်ပ္ေငြတန္ဖိုး ရာခိုင္ႏႈန္း ၄၀ ေက်ာ္ က်ဆင္းလာတာနဲ႔ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ စိန္ေခၚမႈအသစ္မွာ ဗဟိုဘဏ္က က်ပ္ေငြတန္ဖိုး လိုတာထက္ ပိုမက်ေအာင္ ေတာင့္ခံႏိုင္ပါ့မလားဆိုတာ သံသယ၀င္စရာ ျဖစ္လာေနပါတယ္။

ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္မွာ အခက္ၾကံဳေနဆဲ ျမန္မာ

ျမန္မာႏုိင္ငံကို ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက လက္တြန္႔ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ လက္တြန္႔သလဲဆို ေျမယာအျငင္းပြားမႈ ျပႆနာ၊ အလုပ္သမား ဆႏၵေဖာ္ထုတ္မႈ၊ ဥပေဒ မခိုင္မာတဲ့အျပင္ ေျပာင္းလြယ္ျပဳလြယ္တာ၊ လွ်ပ္စစ္၊ ေရ၊ မီး၊ လမ္း၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကုန္က်စရိတ္ ႀကီးျမင့္လြန္းတာ၊ အခ်ိန္မေရြး ေနာက္ျပန္လႈိင္း ႐ိုက္ခတ္ႏုိင္တာ (Democracy Back Wave) နဲ႔ အဆုိးဆံုးက ရခုိင္အေရးမွာ ပံုရိပ္က်ဆင္းၿပီး လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး အကဲဆတ္လြန္းတဲ့ ေသြးဆူဆူပူလြယ္တဲ့ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ႏုိင္ငံတကာက အျမင္ေစာင္း ခံေနရတာပါ။

ဒီလိုအျမင္ေစာင္း ခံရမႈမ်ဳိးက ျမန္မာနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖက္ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ဗီယက္နမ္၊ ထိုင္း စတဲ့ ႏုိင္ငံမ်ဳိးေတြမွာ မရွိပါဘူး။ ဒီလို ကမၻာ့အလယ္မွာ ျမန္မာ့ပံုရိပ္က်ဆင္းမႈကို ဘယ္လိုျပန္လည္ ကုစားမလဲ ဆိုတာက NLD အစိုးရအတြက္ အေသအခ်ာ မဟာဗ်ဳ ဟာ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ တျခားေသာ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၊ လုပ္သားစီးဆင္းမႈေတြကို အလြယ္တကူ ခြင့္ျပဳေပးရမယ့္ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုက္အ၀န္း (AEC) ကလည္း ၂၀၁၈ ဒီဇင္ဘာ ၃၁ ရက္မွာ စတင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနေတြအတြက္လည္း ျမန္မာက အသင့္မျဖစ္ေသးပါဘူး။

“အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ဆိုတာ ကမၻာ့နံပါတ္ (၁) နဲ႔ နံပါတ္ (၂) ေပါ့။ အေမရိကန္ကစၿပီး ကုန္ပစၥည္းအမ်ဳိး ၈၀၀ ကို ပထမ ၃၄ ဘီလ်ံ၊ ေနာက္ေတာ့ ဘီလ်ံ ၅၀၊ အခုဆို ဘီလ်ံ ၂၀၀ အထိ အေကာက္ခြန္ စည္းၾကပ္မယ္ ဆိုေတာ့ တ႐ုတ္ကေန အေမရိကန္ဆီ ပို႔ေနတဲ့ ကုန္ေတြက အေမရိကန္မွာ ေစ်းႀကီးသြားမယ္။ ေစ်းႀကီးသြားမယ္ဆိုေတာ့ အ၀ယ္နည္းသြားမယ္။ အ၀ယ္နည္းသြားရင္ တ႐ုတ္က Export Promotion လုပ္ေနတာဆိုေတာ့ သူတို႔ US Market Only ဆိုတဲ့ ကုန္ပစၥည္း အေကာင္းစားေတြ အေမရိကန္ကို ပို႔မရရင္ သူတို႔ဘာလုပ္မလဲ။ အဲဒီေတာ့ အိမ္နီးနားခ်င္း ႏိုင္ငံေတြကို ေရာက္ဖို႔မ်ားေတာ့ လူသံုးကုန္၊ လွ်ပ္စစ္၊ IT ပစၥည္းေတြက အစေပါ့။ အေမရိကန္က မ၀ယ္ရင္ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြဆီ ေစ်းခ်ဳိခ်ဳိနဲ႔ ထုတ္ေရာင္းမယ့္သေဘာ ရွိတာေပါ့။

ေနာက္တစ္ခ်က္က အေမရိကန္ကေန သူတို႔၀ယ္မယ့္ ပစၥည္းေတြကိုလည္း ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း အေကာက္ခြန္ စည္းၾကပ္မႈ တင္လိုက္တယ္။ ဘီလ်ံ ၅၀ အေပၚ စည္းၾကပ္လိုက္တယ္။ ဆိုေတာ့ တ႐ုတ္ကေန အေမရိကန္ဆီ အဓိက သြားတာက ပဲပုပ္ေစ့။ ေနာက္ၿပီး ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသားငါး နည္းနည္းရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို ေစ်းတင္လိုက္ၿပီဆိုေတာ့ သိပ္မ၀ယ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့။ အဲဒီလိုျဖစ္ေနတယ္။ အဓိက,ကေတာ့ အေသးစား၊ ေမာ္ေတာ္ကား၊ ၀ီစကီတို႔ေပါ့။ ျမန္မာက ဘာလုပ္လို႔ရလဲဆိုရင္ ပဲမ်ဳိးစံုကို မ်ားမ်ားေရာင္းဖို႔ အခြင့္ၾကံဳတုန္း လံုးပန္းရမယ္။ စိုက္ပ်ဳိးေရးသီးႏွံ ကုန္သည္ေတြရဲ႕အလုပ္။ ဆန္လည္း ပိုၿပီးေရာင္းႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တကယ္လို႔ ေတာ္လို႔ရွိရင္ေပါ့။ အေမရိကန္က ၀ီစကီမသြင္းေတာ့ဘူး။ တို႔ဆီက ၀ီစကီသြင္းေနတယ္။ ေဘာ္ဒါေတြကေန ကုန္သည္ေတြ သြားေရာင္းရင္ အျမတ္အစြန္း ရႏိုင္တာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဆိုလိုတာက ကမၻာ့နံပါတ္ (၁) နဲ႔ (၂) ရဲ႕ ကုန္သြယ္မႈ ထိပ္တုိက္ျဖစ္တာကို တခ်ဳိ႕ကလည္း Trade War လို႔ သံုးတယ္ေပါ့။ ကုန္သြယ္မႈ စစ္ပြဲသေဘာမ်ဳိးေပါ့။ အဲဒါဆိုရင္ သူတို႔ႏွစ္ခုစလံုးက WTO ကို ၀င္ထားတာဆိုေတာ့ ကုလသမဂၢက ၀င္ကိုင္တြယ္ရမွာေပါ့။ သူတို႔ဆီက ျဖစ္လာမယ့္ ကိစၥေတြက အခုနက ေျပာသလို ျမန္မာႏိုင္ငံကလူေတြ ထုိင္မေနဘဲ အျမတ္ထုတ္တတ္ရင္ ရမယ္ေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုက AEC ျဖစ္လာရင္ေပါ့။ ဒါက သိပ္ၿပီး ျပႆနာ မရွိႏုိင္ဘူး။ ဘာလို႔ မရွိဘူးလဲဆိုရင္ ထိုင္းတို႔၊ စင္ကာပူတို႔ မေလးရွားတုိ႔ ပစၥည္းေတြက တန္းစီေအာတိုက္ၿပီး ၀င္ေနတာက Securest ျဖစ္ေနၿပီ။ ဒီ့ထက္ပိုၿပီး ထပ္၀င္လာစရာလည္း မရွိဘူး။ ဘာရွိမလဲဆို ကိုယ္ကေတာ္လို႔ရွိရင္ အစားအစာ၊ ေဆး၀ါးလံုျခံမႈ (Food, Medical Security) မရွိဘူး။ ၿပီးေတာ့ Standardization လို႔ေခၚတဲ့ စံထားသတ္မွတ္ခ်က္ မရွိဘူး။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၀င္ေနတဲ့ဟာေတြကို စံႏႈန္းေတြ သတ္မွတ္ၿပီးေတာ့ စိတ္မခ်ရတဲ့ပစၥည္း၊ ဒီမွာ မွတ္ပံုတင္မထားတဲ့ပစၥည္း ၀င္မရဘူး ဆိုတာမ်ဳိး လုပ္လို႔ရတယ္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဆိုေပမယ့္ ဒီလိုစံႏႈန္းေတြက တစ္ကမၻာလံုး တားပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ ကုန္သြယ္ေရး စနစ္တစ္ခု။ အဲဒီနည္းေတြနဲ႔ ျပန္ကိုင္လို႔ရတယ္” လို႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ ဦးလွေမာင္က ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာ့ပံုရိပ္ ျမႇင့္တင္ေရး၊ Doing Business နဲ႔ Trade War မွာ ဘာေတြျပင္ထားမလဲ

ဆိုးဆိုးရြားရြား က်ဆင္းေနတဲ့ အထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ပထမဆံုး ဆြဲတင္သင့္တာက NLD အစိုးရလက္ထက္မွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ က်ဆင္းသြားတဲ့ Doing Business မွာ အဆင့္ျပန္လည္ ျမင့္တက္ေရးပါ။

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ တရားစီရင္ေရးကာလ၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကစလို႔ ေရ၊ မီး စတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ ၾကံဳရႏိုင္တဲ့ က႑မ်ဳိးစံုအားလံုးပါေအာင္ တြက္ခ်က္အမွတ္ေပးတဲ့ Doing Business မွာ အဆင့္ျပန္ၿပီး ေကာင္းမြန္လာေရး ႀကိဳးပမ္းမႈဟာ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ညႊန္းကိန္းမွာ အဆင့္ျပန္လည္ တက္လာမလားဆိုရင္ လက္ရွိအေနအထား အရေတာ့ မလြယ္ကူေသးပါဘူး။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု စတင္ျခင္း၊ အေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္ခြင့္ ရယူျခင္း၊ လွ်ပ္စစ္သြယ္တန္းရယူျခင္း၊ ေျမႏွင့္အိမ္ရာ အေဆာက္အအံု မွတ္ပံုတင္ျခင္း၊ ေခ်းေငြရယူျခင္း၊ အနည္းစုေသာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးျခင္း၊ အခြန္မ်ားေပးေဆာင္ျခင္း၊ ျပည္ပသို႔ ကုန္သြယ္ျခင္း၊ စာခ်ဳပ္မ်ား သေဘာတူညီမႈ အာဏာတည္ လိုက္နာေစျခင္း၊ ေဒ၀ါလီခံမႈကို ေျဖရွင္းျခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြမွာ ၂၀၁၈ ရလဒ္ျမင့္တက္ဖို႔ ထူးထူးျခားျခား ႀကိဳးပမ္းႏိုင္တာ မရွိဘဲ အျမင့္ဆံုး စြမ္းေဆာင္ရည္က ကြာလွမ္းမႈရမွတ္ (DTF Score) ေတြမွာ အဆင့္တက္ဖို႔ သိပ္မလြယ္ပါဘူး။ က႑တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေဒ၀ါလီခံမႈကို ေျဖရွင္းျခင္း အတြက္ဆိုရင္ လူမြဲအျဖစ္ခံယူမႈ ဥပေဒ (Insolvency Law) ဟာ ဥပေဒျပ႒ာန္းဖို႔ေတာင္မွ မလုပ္ႏုိင္ေသးတာနဲ႔ တခ်ဳိ႕လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြက၂၀၁၈ အညႊန္းကိန္း သတ္မွတ္ခ်ိန္ ကာလအတြင္း မလုပ္ႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၀ ထဲက အဆင့္ ၁၇၁ မွာ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့တာထက္ မဆိုးသြားဖို႔ဘဲ ဆုေတာင္းရမွာပါ။

ေနာက္တစ္ခ်က္ ကမၻာ့ဘဏ္ကေနၿပီးေတာ့ Doing Business မွာ အဆင့္ျပန္တက္ဖို႔ အခ်က္ငါးခ်က္ အၾကံျပဳထားေပမယ့္ ဒီအခ်က္ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က လံုး၀နီးပါး လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မႈ မရွိေသးတာကလည္း အဆင့္တက္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးပါ။

ဥပမာအားျဖင့္ Credit Bureau ကို ခြင့္ျပဳလုိက္ေပမဲ့လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ဖို႔ သံုးႏွစ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူရမွာ၊ အခြန္ေပးေဆာင္မႈေတြမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူေတြ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ေနတာ၊ အစိုးရအဖြဲ႕ကေန အဆင့္ဆင့္တင္ျပ၊ ဆင္းၿပီးစစ္၊ ေအာက္ေျခ ျပန္ေရာက္နဲ႔ လုပ္ငန္းအေသးေလး တစ္ခုေတာင္မွ ေျခာက္လ၊ တစ္ႏွစ္ ၾကာတဲ့အထိ ျဖစ္လာတာေတြကို ျပင္ဆင္ဖို႔ လိုအပ္မွာပါ။

“Rank (အဆင့္) ကေတာ့ တက္ခ်င္မွ တက္မွာေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို တျခားႏုိင္ငံေတြကလည္း ႀကိဳးစားေနတာ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားသလို တျခားႏုိင္ငံေတြလည္း ႀကိဳးစားေနတာ။ စင္ကာပူတို႔ ဆိုရင္လည္း ႀကိဳးစားေနရင္း အဆင့္ (၁) ကေန အဆင့္ (၃) ျပန္ေရာက္သြားၿပီး သူ႔ေနာက္ကသူေတြ တက္သြားတာတို႔။ ကြၽန္ေတာ္တို႔လည္း အလားတူပါပဲ။ သို႔ေသာ္ အမွတ္ကေတာ့ အရင္ကထက္ေကာင္းမယ္ ထင္ပါတယ္” လို႔ ဒုတိယသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြက Doing Business မွာ အဆင့္တက္ျခင္း မတက္ျခင္းအေပၚ ေျပာၾကားပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ညႊန္းကိန္းေတြကို သတ္မွတ္ရာမွာ ပံုေသနည္းရွိတယ္ ဆိုေပမဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့အစိုးရအေပၚ အျမင္မၾကည္မႈ၊ အဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ဖို႔ စစ္တမ္းေကာက္ယူခ်ိန္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ  သီးႏွံစိုက္ပ်ဳိးခ်ိန္ မဟုတ္လို႔ အလုပ္မရွိတာမ်ဳိး၊ ေရႀကီးေရလွ်ံေနလို႔ အစိုးရက ဂ႐ုမစိုက္ႏိုင္တာမ်ဳိး၊ လာၿပီးေတာ့  စစ္တမ္းေကာက္ယူတဲ့ ကာလေတြနဲ႔ ျမန္မာ့ေရေျမ အေျခအေနအရ အလုပ္မလုပ္တဲ့ အခ်ိန္ကာလမ်ဳိး ျဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ စစ္တမ္းအမွန္ထြက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို စစ္တမ္းအမွန္ မထြက္ႏုိင္ဘူး ဆိုေပမဲ့လည္း ၀န္ႀကီးဌာနေတြ ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ႀကိဳးနီစနစ္ မေလွ်ာ့ႏိုင္တာ၊ ငါးႀကီးႀကီးလည္း မဖမ္းႏုိင္၊ ငါးေသးေသးလည္း မတားႏိုင္ဘဲ ေပၚတင္ေတာင္းခံေနတဲ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈေတြ ဆက္ရွိေနတာ ေတြကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အားနည္းခ်က္ ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ ၀န္ႀကီးဌာနေတြတုိင္းမွာ ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ခ်င္းစီ၊ အဆင့္တိုင္းစီအတြက္ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈ အေလ့အထ မရွိတာကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၀ါးအစည္းေျပေနတဲ့ႏိုင္ငံလို႔ ျမင္ေစတဲ့ ျဖစ္ရပ္ပါ။ ဒီလိုအေျခအေနေတြကို ေက်ာ္လႊားဖို႔ဆိုရင္ ၀န္ႀကီးဌာနတုိင္းမွာ အဆင့္အလုိက္ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈနဲ႔ တင္ျပလာတဲ့ လုပ္ငန္းတစ္ခုကို အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္အတြင္း လုပ္ကိုလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ဆုေပးဒဏ္ေပး Standard Operation Procedure ေတြ မျဖစ္မေနေရး ဆြဲသတ္မွတ္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ ဒါမွလည္း လာဘ္ေငြမရရင္ အခ်ိန္ဆဲြတဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြရဲ႕ အေလ့အထေတြကို တစ္ဖက္တစ္လမ္းက ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မွာပါ။

“နံပါတ္ (၁) အေနနဲ႔ ႀကိဳးနီစနစ္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ရမယ္။ ပိုၿပီးေလ်ာ့ေအာင္လုပ္ရမယ္။ နံပါတ္ (၂) က Business Friendly ျဖစ္ေအာင္ ပိုၿပီးလုပ္ရမယ္။ လုပ္ငန္းေတြ ပိုၿပီးေတာ့ လြယ္ကူေအာင္လုပ္ရမယ္။ တခ်ဳိ႕ေသာ အခြန္ႏႈန္းထားေတြကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၿပီးေတာ့ ေလွ်ာ့သင့္ ေလွ်ာ့ထိုက္တာေတြ ျပန္ၿပီးေလွ်ာ့ခ်ရမယ္။ ဒါေတြက အဆိုးဆံုး အေျခအေနအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ ထားဖို႔ေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္ကလည္း ကမၻာ့စီးပြားေရး အင္အားႀကီးႏုိင္ငံ၊ တ႐ုတ္ကလည္း ဒုတိယ စီးပြားေရး အင္အားႀကီးတဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါကိုသူတို႔ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာအရ အေလွ်ာ့ေပးမွာ မဟုတ္ဘူး။ အ႐ံႈးေပးလို႔ မရတဲ့ အခါက်ေတာ့ ႏွစ္ဖက္စလံုးကလည္း တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး အေျခအေန အတုိင္းအတာအရ ကစားေနတာေပါ့။ ဒါက စီးပြားေရး အားၿပိဳင္မႈတင္ မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံေရး အားၿပိဳင္မႈဆိုလည္း ဟုတ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏုိင္ငံျခား အရန္ေငြအေနနဲ႔ အေမရိကန္ေဒၚလာကို အဓိကသံုးတဲ့ႏိုင္ငံေပါ့။ ေနာက္တစ္ခု တ႐ုတ္နဲ႔က်ေတာ့ အဓိက ကုန္သြယ္ဖက္ႏုိင္ငံ။ အဓိက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏုိင္ငံ။ ၿပီးေတာ့ နယ္စပ္မိုင္ေထာင္ခ်ီ ထိစပ္ေနတဲ့ အႀကီးဆံုး အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမွာ တ႐ုတ္က ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ႏုိင္ငံ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔တ႐ုတ္ အားၿပိဳင္တဲ့အခါမွာ အင္မတန္ကို သတိႀကီးစြာနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္” လို႔ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေအာင္ကိုကိုက သံုးသပ္ပါတယ္။

ရခိုင္ပဋိပကၡေၾကာင့္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံဆီ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလာၾကေတာ့ဘဲ Sanction လႈပ္ရွားမႈေတြ စတင္လာခ်ိန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ တ႐ုတ္နဲ႔ အာရွႏုိင္ငံ အခ်ဳိ႕ကိုပဲ ေမွ်ာ္လင့္ရေတာ့မွာပါ။ ကမၻာက အျမင္ေစာင္းေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ လက္ရွိစြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ တစ္ဟုန္ထိုး တိုး၀င္လာဖို႔ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ပိုၿပီးဆိုးေနတာက ျမန္မာ့အဓိက ကုန္သြယ္ဖက္နဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသာ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္မွာ ၿပိဳဆင္းသြားရင္ OBOR မွာပါလာမယ့္ ေက်ာက္ျဖဴေရနက္ဆိပ္ကမ္း စီမံကိန္း၊ ေက်ာက္ျဖဴ အထူးစီးပြားေရးဇုန္စီမံကိန္း၊ ေက်ာက္ျဖဴ-ကူမင္း ရထားလမ္း၊ ထိုင္းႏုိင္ငံအထိ ေဖာက္လုပ္ဖို႔ရွိတဲ့ အျမန္ရထားလမ္း စီမံကိန္းေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ CCCC ကို ပံုအပ္ထားတဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သစ္ စီမံကိန္းေတြဟာ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားႏုိင္ပါတယ္။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြဆီက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေတြကလည္း အယံုအၾကည္မရွိလုိ႔ မလာ။ တ႐ုတ္ကလည္း ၿပိဳဆင္းသြားမယ္ဆိုရင္ ဒီကုန္သြယ္ေရး စစ္ပြဲမွာ အထိအနာႏိုင္ဆံုး ႏုိင္ငံဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျဖစ္သြားမွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြကို ေက်ာ္ျဖတ္ႏုိင္ဖို႔ကေတာ့ လက္ရွိအစိုးရရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ကိုပဲ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ၿပီး အရင္ကထက္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္တက္ပါေစ။ ျမန္မာကို ကမၻာၾကည့္ၾကည့္ၿပီး မဟာဗ်ဳဟာေျမာက္ ျပင္ဆင္ႏိုင္ပါေစလို႔ပဲ ဆုေတာင္းရမွာပါ။ 

ၿဖိဳးေ၀

Eleven Media Group