အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု New York ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ PEN America အဖဲြ႔က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ PEN/ Barbey Freedom to Write ဆုေပးဖို႔ေ႐ြးခ်ယ္လိုက္ပါတယ္။
လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္
တားျမစ္ခံရ တဲ့ ဖမ္းဆီးခံ သတင္းေထာက္ေတြကို ႏွစ္စဥ္ေပးေလ့႐ွိတဲ့ ဒီဆုကို
ဖမ္းဆီးခံ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ေပးျခင္းအားျဖင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ ခြင့္ အေျခအေန ပိုၿပီး ဆိုးလာတယ္ ဆိုတာကို
မီးေမာင္းထိုးျပရာ ေရာက္တယ္လို႔ PEN America အဖဲြ႔က ေျပာပါတယ္။
အျပည့္အစံုကို မစုျမတ္မြန္က ဆက္ၿပီးတင္ျပပါမယ္။
စာေပနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ New York ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ PEN America အဖဲြ႔က ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ အတြက္ PEN/Barbey Freedom to Write လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ဆိုတဲ့ ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို ေပးဖို႔ ေ႐ြးခ်ယ္လိုက္ ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ တားျမစ္ခံရတဲ့ စာေရးဆရာေတြ၊သတင္းသမားေတြကို ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ထဲကစလို႔ PEN America အဖဲြ႔က ႏွစ္စဥ္ေ႐ြးခ်ယ္ ဆုေပးတာမွာ ဒီႏွစ္အတြက္ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ဆုေပးဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ရတဲ့ အေၾကာင္းကို PEN America အဖဲြ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ Suzanne Nossel က VOA ကို ခုလိုေျပာၾကားပါတယ္။
“ သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ ဆိုးဝါးတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ၊ စစ္တပ္က ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ဝန္ခံထားတဲ့ ပစ္မွတ္ထား သတ္ျဖတ္မႈလို အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ သတင္းစံုစမ္းမႈေတြ လုပ္ေနရင္း နဲ႔ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက အေျခအေနေတြဟာ သိပ္ကို ႐ႈပ္ေထြးလွၿပီး နားလည္ရ ခက္ခဲပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေလးနက္တဲ့ သတင္းေဖာ္ထုတ္မႈေတြ၊အခ်က္အလက္ အမွန္ေတြကို ျမန္မာျပည္သူေတြ သာမက တကမာၻလံုးက အားကိုးေနရပါတယ္။ ဒါမွလည္း ျပည့္စံုတဲ့ သံုးသပ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ေတြ လုပ္ႏုိင္ၿပီး အႏၱရာယ္မ်ားလွတဲ့ အေျခအေနကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့အတြက္ အစိုးရဟာ အေျခအေနေတြကို ႏႈတ္ပိတ္ေစခ်င္ၿပီး အခ်က္အလက္ေတြကို ဖံုးကြယ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတယ္လို႔ ျမင္ရပါတယ္။ သူတုိ႔ကို ခုလိုဆုေပးျခင္းအားျဖင့္ PEN America အေနနဲ႔ အမွန္တရား ဖက္က ရပ္တည္ၿပီး အမွန္တရား ေဖာ္ထုတ္သူေတြကို အကာအကြယ္ေပးႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း အင္းဒင္႐ြာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁၀ ေယာက္ သုတ္သင္သတ္ျဖတ္ခံခဲ့တဲ့ ကိစၥအပါအဝင္ အဲဒီဖက္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေနရင္းနဲ႔ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္ေန႔က ရဲတပ္ဖဲြ႔ရဲ႕ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ လ ွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ အက္ဥပေဒနဲ႔ ဖမ္းဆီး တရားစြဲခံထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ လက္႐ွိျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခ အေနဟာ ပိုၿပီးဆိုးလာတယ္လို႔ PEN America က သံုးသပ္ေၾကာင္း အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ Suzanne Nossel က VOA ျမန္မာပိုင္းကို ခုလိုေျပာပါတယ္။
“ အေျခအေနကို ကၽြန္မတို႔ သိပ္ကုိစိုးရိမ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီဆုကိုေပးတာပါ။ လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔အဖဲြ ႔အစည္းမွာ သတင္းေထာက္ေတြကို ေထာင္မခ်ပါဘူး။ အမွန္တရားကို ေဖာ္ထုတ္လို႔ အေရးမယူပါဘူး။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြက နက္နဲ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေနၾကသူေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေရးယူ မခံရသင့္ပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ သတင္းအေမွာင္ခ်ထားတဲ့ အတြက္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ သတင္းအခ်က္အ လက္ ျပည့္ျပည့္စံုစံု မရတာေၾကာင့္ မူဝါဒေရးဆြဲသူေတြ၊ သံတမန္ေတြနဲ႔ တျခားသူေတြအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္ေန သလဲ၊ ျပႆနာကို ဘယ္လိုေျဖ႐ွင္းရမလဲ ဆိုတာကို သံုးသပ္ဖုိ႔ခက္ခဲပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူလိုက္တဲ့ အတြက္ အစိုးရဖက္က အတိမ္းအေစာင္း မခံႏိုင္ဘူးလုိ႔ သတ္မွတ္တဲ့ သတင္း မ်ဳိးေတြကို သတင္းလုပ္မယ္ဆိုရင္ ဖမ္းဆီးခံရႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ေက်ာခ်မ္းစရာ သတင္းစကားမ်ဳိးကို သတင္းဌာ နေတြ အားလံုးကို ေပးလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ ခိုင္မာတဲ့ အကာ အကြယ္ေပးမႈ အျမန္ဆံုးလိုအပ္ေနပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အလုပ္ျဖစ္တဲ့ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ေကာင္းမြန္ တဲ့ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း အတြက္ မ႐ွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္တခုျဖစ္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ ကာလတုန္းကလည္း Freedom to Write ဆုကို ျမန္မာ စာေရးဆရာမ မသီတာ၊ ဘေလာ္ဂါ ေနဘုန္းလတ္တို႔ကို PEN America က ဆုေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြကို တခုတခါ ျပန္ဆုေပးတာျဖစ္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုႏိုင္ခြင့္ အေျခအေနဟာ ပိုၿပီး စိုးရိမ္စရာျဖစ္လာတယ္လို႔ PEN America အဖဲြ႔က ေျပာပါ တယ္။ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို အျမန္ဆံုးျပန္လႊတ္ေပး ဖုိ႔ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာင္းဆိုမႈေတြ႐ွိေနပါတယ္။ အဂၤါေန႔ကပဲ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ျမန္မာ့အေရး ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ကုလသမဂၢ ႏိုင္ငံေရးရာ အႀကီးအကဲ Miroslav Jenca က ခုလိုေျပာၾကားခဲ့ပါ တယ္။
“ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဝလံုးနဲ႔ ေက်ာ္စိုးဦးတို႔ ကံမေကာင္းစြာ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ ကိစၥကို ေျပာပါရေစ။ သူတုိ႔ကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ေတာင္းဆိုခဲ့သလို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေလးစားဖုိ႔ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔မွာ လည္း ကၽြန္ေတာ္ ထပ္ၿပီး ေတာင္းဆိုပါရေစ။ လူ႔အခြင့္အေရးကို ဘယ္ေလာက္ ေလးစားလို္က္နာသလဲ ဆိုတာကို သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဘယ္ေလာက္႐ွိသလဲဆိုတဲ့ စံနဲ႔ တိုင္းတာပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြ စံုစမ္းထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာခ႐ိုင္ အင္ဒင္႐ြာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁၀ ေယာက္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ အင္မတန္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္စရာ သတင္းကို အခု Reuters ကထုတ္ျပန္ခဲ့ပါၿပီ။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ဂူဒါျပင္႐ြာမွာ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ျမႈပ္ထားတဲ့ ႂကြင္းႀကီး ၅ ခုအေၾကာင္းကိုလည္း AP သတင္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုတုန္လႈပ္စရာ သတင္းေတြ၊လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေရးယူကိုင္တြယ္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွ ေရ႐ွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တရားမွ်တမႈတို႔ကို ရႏုိင္မွာပါ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း အေျခအေနေတြ ပိုၿပီးတိုးတက္ ေကာင္းမြန္လာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ထားခဲ့ၾကရာက အခုလို လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေန ျပန္ၿပီး ျဖစ္လာတာဟာ စိတ္မေကာင္းစရာ ျဖစ္တယ္လို႔ PEN America ကေျပာပါတယ္။
အခုလို သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ဆုေပးလိုက္တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန အေပၚ တကမာၻလံုးက စိုးရိမ္ေနၾကဆဲပဲ ဆိုတာကို ျပသႏိုင္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၂ ရက္ေန႔က်ရင္ New York ၿမိဳ႕က အေမရိကန္ သဘာဝ သမိုင္းျပတိုက္မွာ က်င္းပမယ့္ အခမ္း အနားမွာ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔အတြက္ PEN/Barbey Freedom to Write ဆုေတြကို ေပးအပ္မွာျဖစ္ပါ တယ္။
VOA
စာေပနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ New York ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ PEN America အဖဲြ႔က ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ အတြက္ PEN/Barbey Freedom to Write လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ဆိုတဲ့ ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို ေပးဖို႔ ေ႐ြးခ်ယ္လိုက္ ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ တားျမစ္ခံရတဲ့ စာေရးဆရာေတြ၊သတင္းသမားေတြကို ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ထဲကစလို႔ PEN America အဖဲြ႔က ႏွစ္စဥ္ေ႐ြးခ်ယ္ ဆုေပးတာမွာ ဒီႏွစ္အတြက္ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ဆုေပးဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ရတဲ့ အေၾကာင္းကို PEN America အဖဲြ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ Suzanne Nossel က VOA ကို ခုလိုေျပာၾကားပါတယ္။
“ သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ ဆိုးဝါးတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ၊ စစ္တပ္က ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ဝန္ခံထားတဲ့ ပစ္မွတ္ထား သတ္ျဖတ္မႈလို အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ သတင္းစံုစမ္းမႈေတြ လုပ္ေနရင္း နဲ႔ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက အေျခအေနေတြဟာ သိပ္ကို ႐ႈပ္ေထြးလွၿပီး နားလည္ရ ခက္ခဲပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေလးနက္တဲ့ သတင္းေဖာ္ထုတ္မႈေတြ၊အခ်က္အလက္ အမွန္ေတြကို ျမန္မာျပည္သူေတြ သာမက တကမာၻလံုးက အားကိုးေနရပါတယ္။ ဒါမွလည္း ျပည့္စံုတဲ့ သံုးသပ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ေတြ လုပ္ႏုိင္ၿပီး အႏၱရာယ္မ်ားလွတဲ့ အေျခအေနကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြကို ဖမ္းဆီးတဲ့အတြက္ အစိုးရဟာ အေျခအေနေတြကို ႏႈတ္ပိတ္ေစခ်င္ၿပီး အခ်က္အလက္ေတြကို ဖံုးကြယ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတယ္လို႔ ျမင္ရပါတယ္။ သူတုိ႔ကို ခုလိုဆုေပးျခင္းအားျဖင့္ PEN America အေနနဲ႔ အမွန္တရား ဖက္က ရပ္တည္ၿပီး အမွန္တရား ေဖာ္ထုတ္သူေတြကို အကာအကြယ္ေပးႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
Reuters သတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း အင္းဒင္႐ြာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁၀ ေယာက္ သုတ္သင္သတ္ျဖတ္ခံခဲ့တဲ့ ကိစၥအပါအဝင္ အဲဒီဖက္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေနရင္းနဲ႔ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္ေန႔က ရဲတပ္ဖဲြ႔ရဲ႕ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ လ ွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ အက္ဥပေဒနဲ႔ ဖမ္းဆီး တရားစြဲခံထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ လက္႐ွိျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခ အေနဟာ ပိုၿပီးဆိုးလာတယ္လို႔ PEN America က သံုးသပ္ေၾကာင္း အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ Suzanne Nossel က VOA ျမန္မာပိုင္းကို ခုလိုေျပာပါတယ္။
“ အေျခအေနကို ကၽြန္မတို႔ သိပ္ကုိစိုးရိမ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီဆုကိုေပးတာပါ။ လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔အဖဲြ ႔အစည္းမွာ သတင္းေထာက္ေတြကို ေထာင္မခ်ပါဘူး။ အမွန္တရားကို ေဖာ္ထုတ္လို႔ အေရးမယူပါဘူး။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြက နက္နဲ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေနၾကသူေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေရးယူ မခံရသင့္ပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ သတင္းအေမွာင္ခ်ထားတဲ့ အတြက္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ သတင္းအခ်က္အ လက္ ျပည့္ျပည့္စံုစံု မရတာေၾကာင့္ မူဝါဒေရးဆြဲသူေတြ၊ သံတမန္ေတြနဲ႔ တျခားသူေတြအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္ေန သလဲ၊ ျပႆနာကို ဘယ္လိုေျဖ႐ွင္းရမလဲ ဆိုတာကို သံုးသပ္ဖုိ႔ခက္ခဲပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူလိုက္တဲ့ အတြက္ အစိုးရဖက္က အတိမ္းအေစာင္း မခံႏိုင္ဘူးလုိ႔ သတ္မွတ္တဲ့ သတင္း မ်ဳိးေတြကို သတင္းလုပ္မယ္ဆိုရင္ ဖမ္းဆီးခံရႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ေက်ာခ်မ္းစရာ သတင္းစကားမ်ဳိးကို သတင္းဌာ နေတြ အားလံုးကို ေပးလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ ခိုင္မာတဲ့ အကာ အကြယ္ေပးမႈ အျမန္ဆံုးလိုအပ္ေနပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အလုပ္ျဖစ္တဲ့ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ေကာင္းမြန္ တဲ့ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း အတြက္ မ႐ွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္တခုျဖစ္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ ကာလတုန္းကလည္း Freedom to Write ဆုကို ျမန္မာ စာေရးဆရာမ မသီတာ၊ ဘေလာ္ဂါ ေနဘုန္းလတ္တို႔ကို PEN America က ဆုေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြကို တခုတခါ ျပန္ဆုေပးတာျဖစ္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုႏိုင္ခြင့္ အေျခအေနဟာ ပိုၿပီး စိုးရိမ္စရာျဖစ္လာတယ္လို႔ PEN America အဖဲြ႔က ေျပာပါ တယ္။ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ကို အျမန္ဆံုးျပန္လႊတ္ေပး ဖုိ႔ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေတာင္းဆိုမႈေတြ႐ွိေနပါတယ္။ အဂၤါေန႔ကပဲ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ျမန္မာ့အေရး ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ကုလသမဂၢ ႏိုင္ငံေရးရာ အႀကီးအကဲ Miroslav Jenca က ခုလိုေျပာၾကားခဲ့ပါ တယ္။
“ Reuters သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဝလံုးနဲ႔ ေက်ာ္စိုးဦးတို႔ ကံမေကာင္းစြာ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ ကိစၥကို ေျပာပါရေစ။ သူတုိ႔ကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ေတာင္းဆိုခဲ့သလို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေလးစားဖုိ႔ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔မွာ လည္း ကၽြန္ေတာ္ ထပ္ၿပီး ေတာင္းဆိုပါရေစ။ လူ႔အခြင့္အေရးကို ဘယ္ေလာက္ ေလးစားလို္က္နာသလဲ ဆိုတာကို သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဘယ္ေလာက္႐ွိသလဲဆိုတဲ့ စံနဲ႔ တိုင္းတာပါတယ္။ ဒီသတင္းေထာက္ေတြ စံုစမ္းထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာခ႐ိုင္ အင္ဒင္႐ြာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁၀ ေယာက္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ အင္မတန္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္စရာ သတင္းကို အခု Reuters ကထုတ္ျပန္ခဲ့ပါၿပီ။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ဂူဒါျပင္႐ြာမွာ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ျမႈပ္ထားတဲ့ ႂကြင္းႀကီး ၅ ခုအေၾကာင္းကိုလည္း AP သတင္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုတုန္လႈပ္စရာ သတင္းေတြ၊လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေရးယူကိုင္တြယ္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွ ေရ႐ွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တရားမွ်တမႈတို႔ကို ရႏုိင္မွာပါ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း အေျခအေနေတြ ပိုၿပီးတိုးတက္ ေကာင္းမြန္လာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ထားခဲ့ၾကရာက အခုလို လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေန ျပန္ၿပီး ျဖစ္လာတာဟာ စိတ္မေကာင္းစရာ ျဖစ္တယ္လို႔ PEN America ကေျပာပါတယ္။
အခုလို သတင္းေထာက္ ၂ ေယာက္ကို ဆုေပးလိုက္တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန အေပၚ တကမာၻလံုးက စိုးရိမ္ေနၾကဆဲပဲ ဆိုတာကို ျပသႏိုင္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၂ ရက္ေန႔က်ရင္ New York ၿမိဳ႕က အေမရိကန္ သဘာဝ သမိုင္းျပတိုက္မွာ က်င္းပမယ့္ အခမ္း အနားမွာ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔အတြက္ PEN/Barbey Freedom to Write ဆုေတြကို ေပးအပ္မွာျဖစ္ပါ တယ္။
VOA
0 comments:
Post a Comment