၂၀၁၈ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘဲလ္ဆု ဘယ္သူ႐ႏိုင္သလဲ

၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ႏုိဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္အျဖစ္ အမည္စာရင္း တင္သြင္းခံထားရသူေတြထဲမွာ ဂ်ာမန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ဒုကၡသည္ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီးနဲ႔ ထင္ရွားတဲ့ ႏုိင္္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေနတဦးတို႔လည္း ပါႏုိင္ေျခရွိတယ္ ဆိုတဲ့ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြ ထြက္ထားပါတယ္။ ဒီသံုးဦးရဲ႕ ကိုယ္ေရးေနာက္ခံအက်ဥ္းနဲ႔ ႏုိဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ေနာက္ခံသမိုင္းတခ်ဳိ႕ အပါအဝင္ ႏုိဘဲလ္ဆုဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာေတြကို ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက စုစည္းတင္ျပထားပါတယ္။ 

ကမာၻမွာ အထင္ရွားဆံုးနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးျမင့္လွတဲ့ ႏိုဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္အျဖစ္ ဘယ္သူေတြကို အမည္စာရင္း တင္သြင္းထားတယ္ဆုိတာ ေနာ္ေဝး ႏိုဘဲလ္ေကာ္မတီက တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာေလ့မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ႏွစ္စဥ္ ဒီလိုအခ်ိန္ ေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြ ထြက္လာေလ့ရွိၿပီး ဒီႏွစ္္အတြက္ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ ခန္႔မွန္းထားတဲ့ထဲမွာ ဂ်ာမန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Angela Merkel၊ UNHCR မဟာမင္းႀကီး Filipo Grandi နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေန Amal Clooney တို႔ပါဝင္ေနတာပါ။ 

ဂ်ာမန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကတည္းကစလို႔ သက္တမ္းေလးႀကိမ္ဆက္တိုက္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံထားရသူ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မာကဲလ္ဟာ ေရႊ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္သူ တသန္းေက်ာ္ကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ လက္ခံလိုက္တာေၾကာင့္ ကမာၻတဝန္း ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳ ခံထားရတာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မာကဲလ္ ေျပာသြားဖူးတဲ့ထဲမွာ - 

“ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ေတာ့ အေရးေပၚအေျခအေနတခုမွာ အကူအညီေပးဖို႔ ဆင္ေျခေပးေနမယ္ဆိုရင္္ ဒါဟာ က်မရဲ႕ႏုိင္္ငံ မဟုတ္ပါဘူး။” 

ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မာကဲလ္ဟာ တခ်ိန္က အေနာက္ဂ်ာမနီ၊ ဟမ္းဘာ့ဂ္ၿမိဳ႕မွာ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္က ေမြးဖြားသူျဖစ္ေပမဲ့ ငယ္စဥ္ဘဝကတည္း က အေရွ႕ဂ်ာမနီကိုေရာက္သြားၿပီး အဲဒီမွာပဲ ႀကီးျပင္းခဲ့သူပါ။ ႐ူပေဗဒဘာသာရပ္နဲ႔ Ph. D. ေဒါက္တာဘြဲ႔ရထားသူျဖစ္ၿပီး ဂ်ာမနီ ႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုးအမ်ဳိးသမီးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္သလို အရင္ ကြန္ျမဴနစ္အေရွ႕ဂ်ာမနီမွာ ေနထုိင္ႀကီးျပင္းခဲ့သူေတြထဲက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ပထမဆံုးျဖစ္လာသူပါ။ 

အသက္ ၆၁ ႏွစ္အရြယ္ အီတလီႏုိ္င္ငံသား Filippo Grandi ကေတာ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ ဒုကၡသည္ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢမဟာမင္းႀကီး အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ခံရၿပီး ဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ လူသားစာနာမႈဆုိင္ရာ ႏုိင္္ငံတကာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ လုပ္ကိုင္လာသူပါ။ ကမာၻတဝန္းက ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစဖို႔ အထူးႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္သူအျဖစ္ ထင္ရွားပါတယ္။ 

၂၀၁၇ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ ဆိုမာလီယာႏုိင္ငံက စာသင္ေက်ာင္းတခုကို သြားတဲ့အခ်ိန္ မစၥတာ Grandi က အခုလို ေျပာသြားဖူးပါ တယ္။ 

“ဒီ ေယာက္်ားေလး၊ မိန္းခေလးေတြဟာ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကရသူေတြပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့မိနစ္အနည္းငယ္အတြင္းက က်ေနာ္ သူတို႔ကိုေျပာသလိုပါပဲ၊ သူတို႔ဟာ ဒုကၡသည္ေတြ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ UNHCR အတြက္ ပိုေကာင္းတဲ့ ရလဒ္ကေတာ့ ဒုကၡသည္အျဖစ္ကေန သူတို႔ႏုိင္္ငံကို ျပန္သြားႏုိင္္ၾကတ့ဲ လူငယ္ေတြကို ေတြ႔ရတာပါပဲ။” 

မစၥတာ Grandi ဦးေဆာင္ေနတဲ့ UNHCR အဖြဲ႔ဟာလည္း ဒီႏွစ္ႏို္ဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုအတြက္ အမည္တင္သြင္းခံထားရႏုိင္ေျခ ရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ 

လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္း ပါႏုိင္ေျခရွိသူေတြထဲ ေနာက္ထပ္ခန္႔မွန္းထားၾကတာကေတာ့ ႏုိင္္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေန Amal Clooney ပါ။ အသက္ ၄၀ အရြယ္၊ လက္ဘႏြန္ႏြယ္ဖြား၊ ၿဗိတိန္ႏုိင္္ငံသူ Amal Clooney ဟာ နာမည္ေက်ာ္ အေမရိကန္မင္းသား George Clooney ရဲ႕ဇနီးျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာမွာထင္ရွားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အမႈအခင္းအမ်ားအျပားကို ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္ ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ထားတာေၾကာင့္ ထင္ရွားလာသူျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာကေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ ခုနစ္ႏွစ္စီ ခ်မွတ္ခံ ထားရတဲ့ ႐ိုက္တာသတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးနဲ႔ ကိုေက်ာ္စုိးဦးတို႔ရဲ႕အမႈမွာလည္း ဥပေဒအၾကံေပးတဦးအျဖစ္ ပါဝင္ေနသူျဖစ္ပါ တယ္။ 

စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔ကလုပ္တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲတခုအတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ ႏုိဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို လက္ခံရယူခ်ိန္တုန္းကေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္းကို ျပန္ကိုးကားၿပီး Amal Clooney ကေျပာသြားပါတယ္။ 

“က်မဟာ တခ်ိန္က ႏုိင္္ငံေရးအက်ဥ္းသားတဦး ျဖစ္တဲ့အတြက္ အခု ဒီေနရာမွာေရာက္ေနတာပါလို႔ သူကေျပာပါတယ္။ ႏုိင္္ငံေရး အက်ဥ္းသား တေယာက္ရွိတယ္ဆိုရင္ေတာင္ မ်ားလြန္းလွပါၿပီလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ဘယ္ေနရာမွာ ပဲ ရွိေနပါေစ ကူညီၾကဖို႔လည္း ႏိႈးေဆာ္သြားပါတယ္။ ဒီစကားေတြဟာ အခု က်မတို႔ သူ႔ကိုေျပာရမယ့္စကားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မွန္ကန္တဲ့လုပ္ရပ္ကို လုပ္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္းပါ။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒါဟာ သူမ်ားက႐ိုက္သြင္းလိုက္တဲ့ အေတြးအေခၚမဟုတ္ဘဲ သူကိုယ္တုိင္ခံယူခဲ့တဲ့ ကိုယ္ပိုင္အယူအဆေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ။” 

ႏုိဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို စၿပီးခ်ီးျမႇင့္တဲ့ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အထိဆိုရင္ အမ်ဳိးသား ၈၄၄ ဦး၊ အမ်ဳိးသမီး ၄၈ ဦးနဲ႔ အဖြဲ႔ အစည္း ၂၇ ခု ဆုခ်ီးျမႇင့္ခံထားရပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ေနခ်ိန္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္က ခ်ီးျမႇင့္ခံရတာပါ။ 

ဒီႏွစ္အတြက္ အမည္စာရင္းတင္သြားထားတာ လူပုဂၢိဳလ္ ၂၁၆ ေယာက္နဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း ၁၁၅ ခု၊ စုစုေပါင္းအေရအတြက္ ၃၃၁ ရွိတာေၾကာင့္ သမိုင္းတေလွ်ာက္ ဒုတိယအမ်ားဆံုးအေရအတြက္ပါ။ ပထမအမ်ားဆံုးကေတာ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ကျဖစ္ၿပီး အေရအတြက္ ၃၇၆ ရွိခဲ့ပါတယ္။ 

ႏွစ္စဥ္ ခ်ီးျမႇင့္ေနက် စာေပဆိုင္ရာ ႏုိ္ဘဲလ္ဆုကိုေတာ့ ဒီႏွစ္ခ်ီးျမႇင့္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ဒီဆုကို ေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမႇင့္တဲ့ ဆီြဒင္အကယ္ဒမီရဲ႕ ရာသက္ပန္အဖြဲ႔ဝင္ ၁၈ ဦးထဲကတဦးျဖစ္သူ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံသား ထင္ရွားတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေရးရာ ပုဂၢိဳလ္တဦး ျဖစ္သူ Jean-Claude Arnault ဟာ လိင္ပိုင္းမေတာ္မတရားလုပ္မႈေတြနဲ႔ အမႈရင္ဆိုင္ေနရတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ႏွစ္မွာမွ စာေပႏိုဘဲလ္ဆုကို ႏွစ္ႏွစ္စာ ေပါင္းခ်ီးျမႇင့္မယ္လုိ႔ ဆီြဒင္အကယ္ဒီမီက ေျပာထားေပမဲ့လည္း မေသခ်ာလွပါဘူး။ 

ဒီသီတင္းတပတ္လံုးမွာ ႏိုဘဲလ္ဆုရွင္ေတြကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာဖို႔ရွိၿပီး တနလၤာေန႔မွာ ေဆးပညာဆု၊ အဂၤါေန႔မွာ ႐ူပေဗဒဆုနဲ႔ ဗုဒၶဟူးေန႔မွာ ဓာတုေဗဒဆုတို႔ကို ဆီြဒင္ သိပၸံအကယ္ဒမီက ေၾကညာပါမယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကိုေတာ့ ေသာၾကာေန႔မွာ ေနာ္ေဝး ႏုိဘဲလ္ေကာ္မတီက ေၾကညာမွာျဖစ္ၿပီး စီးပြားေရးဆုကိုေတာ့ ေအာက္တိုဘာလ ၈ ရက္ေန႔မွာ ဆီြဒင္ဗဟိုဘဏ္က ေၾကညာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

VOA