လက္ရွိတြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ လဲလွယ္မွု ႏွုန္းထား ျမင့္တက္ေနၿပီး က်ပ္ေငြေဈး က်ဆင္းလ်က္ ရွိသည္။ ကမၻာ့အင္အားႀကီးနိုင္ငံ ၂ နိုင္ငံျဖစ္သည့္ အေမရိကန္ႏွင့္ တ႐ုတ္နိုင္ငံတို႔သည္လည္း အျပန္အလွန္ သြင္းကုန္အေပၚ အခြန္ ႏွုန္းထားမ်ား တိုးျမႇင့္ၾကသည့္ ကုန္သြယ္ေရး စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲလ်က္ရွိေနၿပီး ယင္းႏွစ္နိုင္ငံ ပဋိပကၡေၾကာင့္ နိုင္ငံငယ္ ေလးမ်ား အေပၚ အက်ိဳး သက္ေရာက္မွုမ်ား ရွိလာနိုင္မည္ဟု ခန႔္မွန္း ေျပာဆိုလာၾကသည္။
ထိုသို႔ ကုန္သြယ္ေရး စစ္ပြဲ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု အေျခအေန၊ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မွုႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၿခ အေနမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ စီးပြားေရးႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာန (စီးပြား/ကူးသန္း) ကုန္သြယ္မွု ျမႇင့္တင္ ေရး ဦးစီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွူး (ၿငိမ္း) ျဖစ္သူ လက္ရွိ စီးပြား/ကူးသန္း လက္ေအာက္ရွိ ျမန္မာ့ကုန္သြယ္မွု ျမႇင့္တင္ေရး ရာ အဖြဲ႕၏ အႀကံေပး ဦးဝင္းျမင့္ကို ဧရာဝတီ သတင္းေထာက္ မ်ိဳးပပစန္း က ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းထားသည္။
ေမး။ ။ လက္ရွိ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ ကုန္သြယ္မွု အေျခအေနက ဘယ္လို ရွိပါသလဲ။ ကုန္ပမာဏ ဘယ္ေလာက္ ရွိသြားၿပီ လဲ။
ေျဖ။ ။ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ ကုန္သြယ္မွု အေျခအေနကို ျပန္ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၈ လပိုင္းကုန္ အထိကို ကုန္သြယ္မွု ပမာဏက ပို႔ကုန္ ဆိုရင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၇ ဘီလီယံေက်ာ္ ရေနပါၿပီ။ သြင္းကုန္ဆိုရင္ ေဒၚလာ ၈ ဒသမ ၁ ဘီလီယံ ရွိပါတယ္။ စုစုေပါင္း ဆိုရင္ ဒီႏွစ္မွာ ေဒၚလာ ၁၅ ဒသမ ၁ ဘီလီယံ ကုန္သြယ္မွု တန္ဖိုး ရွိပါတယ္။
ဒီႏွစ္ အေနအထားနဲ႔ မႏွစ္က အေနအထားကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မႏွစ္က ဒီအခ်ိန္ထိ ဆိုရင္ ပို႔ကုန္ ေဒၚလာ ၅ ဒသမ ၄ ဘီလီယံ ရတယ္။ ဒီႏွစ္မွာက မႏွစ္ကထက္ ေဒၚလာ၂ ဘီလီယံ ေက်ာ္ပိုၿပီးေတာ့ တင္ပို႔နိုင္တဲ့ အေနအထား ရွိပါ တယ္။
ျပန္ခြဲၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ကုန္သြယ္မွုက မႏွစ္က ဒီအခ်ိန္မွာ ဆိုရင္ ေဒၚလာ ၁၀ ဘီလီယံ ေလာက္ ပဲ ရွိေသးတယ္။ ဒီႏွစ္ဆိုရင္ ေဒၚလာ ၁၁ ဒသမ ၇ ဘီလီယံ ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ မႏွစ္ကထက္ ပင္လယ္ ေရေၾကာင္း ကုန္သြယ္မွုမွာလည္း ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၄ ဘီလီယံ ေလာက္ပိုလာတယ္။ ပိုၿပီးပို႔နိုင္တဲ့ အေနအထား ေတြ႕ရ တယ္။
နယ္စပ္ ကုန္သြယ္ေရးကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း မႏွစ္က ဒီအခ်ိန္မွာ ေဒၚလာ ၂ ဒသမ ၉ ဘီလီယံေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ ဒီႏွစ္ မွာ ေဒၚလာ ၃ ဒသမ ၄ ဘီလီယံ ျဖစ္လာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒီႏွစ္လည္း မႏွစ္ကထက္ ကုန္သြယ္မွု ျပဳလုပ္နိုင္ တဲ့ အေနအထား ရွိတယ္။
ေမး။ ။ ကုန္သြယ္မွု က႑ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဘယ္က႑ေတြက ပိုတက္လာတာ ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ က႑အလိုက္ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ လယ္ယာ ထြက္ကုန္ က႑မွာ မႏွစ္က ဒီအခ်ိန္မွာ ဆိုရင္ ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံ ေလာက္ ပို႔ၿပီးၿပီ။ ဒီႏွစ္က ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၁ ဘီလီယံေလာက္ပဲ ပို႔နိုင္ေသးတယ္ ဆိုေတာ့ ေဒၚလာ ၁၈၆ သန္း ေလာက္ နည္းေနတယ္။
တိရစၧာန္ထြက္ ပစၥည္းကေတာ့ ကၽြဲ၊ ႏြားေတြလည္း တင္ပို႔ေနတာ ဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္ အမ်ားႀကီး တက္လာတယ္။ စုစုေပါင္း ဆိုရင္ ေဒၚလာ ၁၄၂ သန္းဖိုး တင္ပို႔ထားတယ္။ မႏွစ္ကထက္ ေဒၚလာ ၁၃၅ သန္းဖိုး ပိုၿပီး တင္ပို႔နိုင္တယ္။ ဒီက႑က တက္လာတယ္။ ေရထြက္ကုန္ က႑ကေတာ့ ပုံမွန္ေလး သြားေနတယ္။ ေနာက္တခါ သတၱဳ တြင္းထြက္ ပစၥည္း ပိုၿပီး တင္ပို႔နိုင္တယ္။
သစ္ေတာထြက္ ပစၥည္း က႑ကေတာ့ ၁၅ သန္းေလာက္ ေလ်ာ့သြားတယ္။ မႏွစ္က ဒီအခ်ိန္ဆိုရင္ သစ္ေတာထြက္က ေဒၚလာ ၉၄ သန္းေလာက္ ပို႔ၿပီးေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒီႏွစ္ကေတာ့ ေဒၚလာ ၇၄ သန္းပဲ တင္ပို႔ထားရတယ္။ ဒါေလးေတြ ကေတာ့ တင္ပို႔ရတဲ့ ေဈးကြက္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီးျဖစ္တာပါ။ စက္မွုကုန္ေခ်ာ က႑မွာလည္း တင္ပို႔မွု သိသိသာသာ တက္ လာတယ္။
ေလ်ာ့နည္းတဲ့ က႑ေတြကေတာ့ သစ္ေတာထြက္နဲ႔ လယ္ယာထြက္ကုန္ က႑က မေျပာပေလာက္ေအာင္ မဆို သေလာက္ေလး ေလ်ာ့နည္းသြားတယ္။ က်န္တဲ့ က႑ေတြေတာ့ ပို႔ကုန္တက္လာတယ္ ဆိုတာ သြားေတြ႕ရတယ္။ သြင္းကုန္ကေတာ့ ပုံမွန္ပါပဲ။
တင္ပို႔တဲ့ ပစၥည္းေတြထဲမွာ ဘယ္ပစၥည္းေတြ အမ်ားဆုံးသြားလည္း ဆိုတာကေတာ့ ဒီႏွစ္ CMP ပစၥည္းေတြ ျဖစ္တယ္။ ခ်ဳပ္ၿပီး အထည္ေတြ ျဖစ္တယ္။ မႏွစ္ကတည္းက သိသိသာသာ စတက္လာတာ။ ဒုတိယေတာ့ သဘာဝ ဓာတ္ေငြ႕ျဖစ္ တယ္။ ဆန္နဲ႔ ဆန္ကြဲကေတာ့ မႏွစ္ကနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ေလ်ာ့သြားေပမယ့္ တတိယေနရာမွာေတာ့ သူက ရွိေသးတယ္။ သတၱဳ နဲ႔ တြင္းထြက္ပစၥည္း ျဖစ္တယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ ေက်ာက္စိမ္း အစရွိတာတို႔ ျဖစ္တယ္။
ေမး။ ။ ကုန္သြယ္မွုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နိုင္ငံ အလိုက္ တင္ပို႔တဲ့ ေနရာမွာေရာ အဓိက ဘယ္နိုင္ငံေတြက ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ ကုန္သြယ္ဖက္ နိုင္ငံ ျဖစ္လဲ။ ဒီႏွစ္မွာ ကုန္သြယ္မွု အသစ္ တိုးလာတဲ့ နိုင္ငံေတြေရာ ရွိပါသလား။
ေျဖ။ ။ ထုံးစံအတိုင္း ဘယ္နိုင္ငံ အမ်ားဆုံးလဲ ဆိုရင္ တ႐ုတ္ကေတာ့ အမ်ားဆုံး ျဖစ္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ထိပ္ဆုံးမွာ အျမဲတမ္း လိုလို ရွိေနတယ္။ ထူးထူးျခားျခားေလးေတြ မထင္မွတ္တဲ့ နိုင္ငံေတြ တက္လာတာလည္း ရွိတယ္။ ဒုတိယ က ထိုင္း၊ ဂ်ပန္ နိုင္ငံက တက္လာတယ္။ ဂ်ပန္က ဆရာတို႔ဆီက ပို႔ကုန္ေတြ အမ်ားႀကီး ဝယ္လာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေတာ့ စတုတၱ လိုက္တာက အေမရိကန္၊ ဂ်ာမနီ၊ အိႏၵိယနဲ႔ ေဟာင္ေကာင္ နိုင္ငံတို႔က အစဥ္လိုက္ ကုန္သြယ္မွု လုပ္ေန တယ္။
အရင္တုန္းက ဂ်ပန္က ျမန္မာရဲ့ ကုန္သြယ္ဖက္ နိုင္ငံ နံပါတ္ ၇၊ ၈ ေလာက္မွာ ရွိေနတာ အခု တက္လာတယ္။ ေဈး ကြက္ က ပင္လယ္ ေရေၾကာင္းကလည္း ပိုၿပီး တင္ပို႔လာနိုင္တာ ျဖစ္တယ္။
ေမး။ ။ အခုခ်ိန္မွာ ကုန္သြယ္မွုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္-တ႐ုတ္ကလည္း ကုန္သြယ္မွု စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ေတာ့ ကမၻာမွာ ေဒၚလာေဈးေတြ တက္လာတယ္။ အဲဒီအေျခအေနမွာ ျမန္မာအေနနဲ႔ကလည္း တ႐ုတ္နဲ႔ အမ်ားဆုံးကုန္သြယ္ မွု ျပဳတဲ့ နိုင္ငံဆိုေတာ့ တ႐ုတ္ဘက္ကေန ထပ္ၿပီးေတာ့ အမယ္သစ္ေတြ ကမ္းလွမ္းထားတာမ်ိဳး၊ တ႐ုတ္ကို တင္ပို႔ဖို႔ အတြက္ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳး ရွိလား။
ေျဖ။ ။ ကုန္သြယ္မွု စစ္ပြဲကို လုပ္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဆရာတို႔ေတြက ကမၻာ့ ကုန္သြယ္ေရး အဖြဲ႕ (WTO) အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္ တယ္။ အာဆီယံမွာ အဖြဲ႕ဝင္ နိုင္ငံ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုန္သြယ္မွု စစ္ပြဲရဲ့ ရိုက္ခတ္မွုက အနည္းနဲ႔အမ်ားေတာ့ နိုင္ငံ တိုင္းမွာ ျဖစ္တယ္။ အခု လက္ရွိ ျဖစ္ေနတာေလးေတြက သိသာတယ္ေလ။ ေငြေၾကး ေဈးကြက္ေတြေရာ၊ ကုန္ပစၥည္း တင္ပို႔မွုေတြေရာ ထိေနတာေလးေတြ ရွိတယ္။ ဒီဟာမွာ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ေလးေတြ ေဖာ္ထုတ္ၿပီးေတာ့မွ အားနည္းခ်က္ကို အားသာခ်က္ ျဖစ္ေအာင္ ျပန္ေျပာင္းယူဖို႔ ႀကိဳးစားေနရတာေတြ ရွိတယ္။
အမ်ားႀကီး ေမၽွာ္လင့္ထားလို႔ မရသလို၊ ဒီစစ္ပြဲက အမ်ားႀကီး ေျပာင္းလဲလာနိုင္တယ္ ဆိုတာ သိထားတယ္။ အခု တ႐ုတ္ကို အမယ္သစ္ေတြ သြားေနတာ ကုန္သြယ္ေရး စစ္ပြဲတခုတည္းေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။
တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရး စလုပ္ကတည္းက အမ်ိဳးသား ပို႔ကုန္ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းကလည္း ရွိၿပီးသား။ ဒီစီမံကိန္း အရ သြားတဲ့ အခါမွာ ဥပမာ- စီမံကိန္းက အဓိက ပို႔ကုန္ ၅ မ်ိဳး၊ ၁၂ မ်ိဳး ဆိုေပမယ့္လို႔ က်န္တဲ့ဟာေလးေတြ ကလည္း ဒီပုံစံတိုင္းေလးေတြကို ပုံစံတူ လိုက္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္သြားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒါေလးေတြက ေအာင္ျမင္မွု ရွိပါ တယ္။
တ႐ုတ္နဲ႔ ျမန္မာရဲ့ ခ်ိတ္ဆက္မွုကေတာ့ အိမ္နီးခ်င္း နိုင္ငံလည္း ျဖစ္တယ္။ ကုန္ပို႔ဖို႔ကလည္း လြယ္တယ္။ ကုန္သည္ ေတြကလည္း ေရာင္းရတဲ့ ေနရာမွာ စိတ္တိုင္းက် ဟိုဘက္နဲ႔ ေရာင္းသူ၊ ဝယ္သူ ေတြ႕ၿပီး ဝယ္ရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ နဂိုအားကလည္း ေကာင္းေနတာ ရွိတယ္။
ေနာက္တခုက နည္းနည္းေလး အျခား Cost ေတြက ေလ်ာ့လာတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ဆိုရင္ေတာ့ ေဈးႏွုန္း နိမ့္ရာကေန ျမင့္ရာ ကို စီးဆင္းသြားတဲ့ သဘာဝ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒီဘက္ကေတာ့ အေျခအေနက ေစာင့္ဆိုင္းၿပီးေတာ့ ေနတဲ့ အေနအထား ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာ့ သတိႀကီးစြာထားၿပီးေတာ့ အိႏၵိယကို ပဲတင္ပို႔တဲ့ ကိစၥလို မျဖစ္ဖို႔ အတြက္ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းနဲ႔ လုပ္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြ ဆက္လုပ္သင့္လဲဆိုတာ အျမဲတမ္း ခ်ိန္ဆၿပီး လူႀကီး ေတြက စဥ္းစားေနတယ္။
ေမး။ ။ လက္ရွိမွာတ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္မွုကလည္း ပမာဏ အမ်ားဆုံးဆိုေတာ့ ပမာဏ ဘယ္ေလာက္ ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္မွု ပမာဏဆိုရင္ ပို႔ကုန္မွာပဲ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၅ ဘီလီယံေက်ာ္ေလာက္ ရွိတယ္။ ဒါက ႏွစ္တိုင္းရွိတယ္။ ဒီပမာဏက အခု ကာလတိုေလးကို ေျပာတာ။ တႏွစ္လုံး ဆိုရင္ေတာ့ ေဒၚလာ ၁၀ ဘီလီယံေက်ာ္ သြားလိမ့္မယ္။
ေမး။ ။ အခု တ႐ုတ္ဘက္က ထပ္မံၿပီး ကုန္ပစၥည္း အမယ္သစ္ ကမ္းလွမ္းထားတာ ရွိပါသလား။
ေျဖ။ ။ ရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရာင္းခ်င္တာကိုလည္း ေျပာထားသလို၊ သူတို႔ဘက္က ေရာင္းခ်င္တာလည္း ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက တ႐ုတ္ရဲ့ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက ဗဟို အစိုးရခ်င္း တိုက္ရိုက္ ေဆာင္ရြက္သလို၊ တခ်ိဳ႕ဟာေတြလည္း သူ႔တို႔ရဲ့ ျပည္နယ္ အဆင့္ အစိုးရေတြက လုပ္တာ ရွိတယ္။ ဒါေလးေတြလည္း လုပ္ေနတယ္။
ဘယ္လို ကုန္ပစၥည္းေတြလည္း ဆိုတာေတာ့ ေဆြးေႏြးေနဆဲမို႔ ေျပာလို႔ မရေသးပါဘူး။
ေမး။ ။ တ႐ုတ္ဘက္က ကမ္းလွမ္းလာေတြ ရွိတယ္ဆိုေတာ့ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ေတြ အေနနဲ႔လည္း တင္ပို႔နိုင္ဖို႔ အတြက္ ဘာေတြမ်ား လက္ရွိမွာ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အေနနဲ႔ ဘာေတြ ျပင္ဆင္ရမလဲ ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ အျမဲတမ္း သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ေပး ေနပါတယ္။ သတင္းေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြ၊ ေရဒီယိုေတြ ကလည္း ေပးေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပင္ဆင္ရမွာက ေဈးႏွုန္း ျဖစ္တယ္။ ေဈးႏွုန္းက တကမၻာလုံးမွာ အတိုင္းအတာ တခု သတ္မွတ္ၿပီးသား။ အဲဒီ ေဈးႏွုန္းထက္ ကိုယ္က ပိုမရနိုင္ ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ေဈးႏွုန္းက ပိုမရနိုင္ရင္ ဘာကိုသြားရမလဲ ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ဘက္က ထုတ္လုပ္မွု စရိတ္ ေလ်ာ့ေအာင္ သြားရမယ္။ အဲဒီလို မ်ိဳးေလးေတြက ရွိတယ္။ ေနာက္တခါက်ေတာ့ ေဈးကြက္ကို ယွဥ္ၿပိဳင္ရင္ အရည္အေသြးခ်င္း ယွဥ္ ရင္လည္း ကိုယ္က ေကာင္းရမယ္။ အရည္အေသြး မီရမယ္။ ဒါေတြ လုပ္ေပးေနရတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ရမယ့္ လုပ္ငန္းကေတာ့ ကိုယ္သြားမယ့္ ေဈးကြက္က ဘာေတြ လိုအပ္လည္း ဒါေတြကို ႀကိဳျပင္ဆင္ရမယ္။ ေနာက္တခု ကုန္သြယ္ေရးမွာ တာဝန္ ရွိသူေတြ ရွိတယ္။ သူတို႔ကို ေမးလို႔ရတယ္။ သတင္း အခ်က္ အလက္ေတြကို လူမွုကြန္ရက္ ဝက္ဘ္ဆိုက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ တင္တယ္။ ဒါေတြ မသိရင္ ကုန္သြယ္မွုမွာ မလြယ္ ဘူး။ သင့္ စီးပြားေရး ေအာင္ျမင္ဖို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို အေျခခံပါ လို႔ အျမဲ ေျပာေနတယ္။ သတင္း အခ်က္ အလက္ ကေတာ့ အျပည့္ေပးေနပါတယ္။
ေမး။ ။ တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္ပစၥည္း အမယ္သစ္ေတြ ေဆြးေႏြးေနတာကေရာ ဘယ္က႑ေတြ ျဖစ္မလဲရွင့္။
ေျဖ။ ။ ေဆြးေႏြးတာကေတာ့ က႑အစုံပါပဲ။ တ႐ုတ္လို နိုင္ငံမ်ိဳးက နိုင္ငံတကာနဲ႔ ကုန္သြယ္ေနတဲ့ နိုင္ငံမ်ိဳးဆိုေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ သတိထားၿပီး ေဆြးေႏြးတယ္။ သူက တခါတေလက်ရင္ က်ေနာ္တို႔ဆီက ပစၥည္းကို ဝယ္သြားၿပီးေတာ့ ေနာက္တေနရာကို အိတ္စ္ပို႔ ဆက္သြားတာ ရွိတယ္။ ဒီက တင္ပို႔တဲ့ ပဲတီစိမ္း ဆိုရင္ သူက ေကာင္းတာေလးကို စား လိုက္တယ္။ က်န္တာကို ထပ္ၿပီးထုတ္လုပ္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တေနရာကို ဆက္ပို႔တယ္။ ျပည္တြင္းမွာ ျပန္စားတယ္။ မုန႔္လုပ္တယ္။ စသျဖင့္ေပါ့ တျခားေနရာေတြမွာ အမ်ားႀကီးသုံးလိုက္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ သူတို႔နဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔က အမ်ားႀကီး စဥ္းစားၿပီး လုပ္ရတယ္။ သူတို႔ဆီကို ေရာင္းတဲ့ ဝယ္တဲ့ေနရာမွာ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ဆုံး႐ူံးသြားမွာတို႔ တန္ဖိုးနည္းနည္းနဲ႔ ရလိုက္မွာတို႔၊ အခြန္အေကာက္ နစ္နာသြားမွာတို႔က အစ က်ေနာ္တို႔က အစိုးရဘက္ကေရာ၊ ျပည္သူ လူထုဘက္ကေရာ အကုန္လုံး စဥ္းစားရပါတယ္။
ေမး။ ။ အခုေပါ့ေနာ္ တ႐ုတ္-ျမန္မာစီးပြားေရး ျစကၤ ံမွာလည္း လက္မွတ္ ထိုးၿပီးသြားၿပီဆိုေတာ့ေလ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းေတြလည္း ရွိလာၿပီ။ ဒီအေပၚမွာ ကုန္သြယ္မွု က႑အေနနဲ႔ သုံးသပ္ခ်က္ကေရာ ဘယ္လိုမ်ိဳးရွိမလဲ။
ေျဖ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ နိုင္ငံ တနိုင္ငံနဲ႔ တနိုင္ငံ စီးပြားေရး လုပ္တယ္ဆိုတာ ကုန္သြယ္မွု တခုကို လုပ္တာပဲ။ အဲဒီလို ကုန္သြယ္မွု တခုကို လုပ္ၿပီဆိုရင္ ရလာတဲ့ အခြင့္အလမ္းေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ အသုံးခ်တတ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒီအေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အက်ိဳးရွိတာေတြ လုပ္ဖို႔ လိုတယ္။ ေလ့လာတဲ့ ေနရာမွာ အားသာ ခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြကို သုံးသပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြ တြက္ၿပီး ေတာ့မွ အေျခေန အခ်ိန္ခါ လိုက္ၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ဘက္က သြားတယ္။
ေမး။ ။ လတ္တေလာ ေဒၚလာေဈးျမင့္တက္လာမွုကလည္း တျခား အိမ္နီးခ်င္း နိုင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ျမန္မာရဲ့ ေငြေၾကး ေဖာင္းပြမွု ႏွုန္းက ပိုၿပီး ျမင့္တယ္။ အဲဒီ အေပၚမွာ စီးပြား/ကူးသန္း၊ စီမံ/ဘ႑ာတို႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနတာလည္း ရွိတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလည္း ရွင္းျပေပးပါဦး။
ေျဖ။ ။ ေဒၚလာေဈးကြက္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တကယ္ သက္ဆိုင္တာ စီမံ/ဘ႑ာ ဝန္ႀကီးဌာနေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ ဘက္ ပိုင္းကေတာ့ ကုန္သြယ္မွုကို ေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမွာ ဓိကေတာ့ ေငြေၾကးေဈးႏွုန္း ျမင့္တက္တာနဲ႔ ေလ်ာ့က်တာထက္ တည္ၿငိမ္ဖို႔က အဓိက ျဖစ္တယ္။
ေငြေၾကးေဈးကြက္ တည္ၿငိမ္ေနမွ ကုန္သည္က လုပ္နိုင္၊ ကိုင္နိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။ ဒါမွလည္း ကုန္သြယ္မွုက တက္လာမွာ ျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကုန္သြယ္မွုက Public sector မွာပဲ အဓိက ထားတယ္။ သူတို႔ကို က်ေနာ္တို႔က ပံ့ပိုးေပး ၿပီး ေတာ့မွပဲ ေနာက္ကြယ္က လုပ္နိုင္ေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။
အဲဒီေတာ့ ေဒၚလာေဈးတက္ျခင္း၊ က်ျခင္းမွာက တခ်ိဳ႕က ေျပာတယ္။ ေဒၚလာေဈး တက္ၿပီး ျမန္မာေငြေၾကး က်သြား တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ပို႔ကုန္သမားေတြ အက်ိဳးရွိတယ္ ေျပာတယ္။ ပို႔ကုန္သမားေတြက အျမဲတမ္း အက်ိဳးမရွိနိုင္ဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ဒီေန႔ ဒီေျပာင္းလဲမွု ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ သီးႏွံထြက္ၿပီးေနၿပီ။ ေနာက္ သီးႏွံ စိုက္ေနၿပီ။ အဲဒီလို အေၿခ အေနမ်ိဳးမွာ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေတာင္သူမွာ တိုက္ရိုက္ အက်ိဳး ျဖစ္သြားတယ္။ ေတာင္သူက သူျပန္ဝယ္ရ မယ့္ ဓာတ္ေျမၾသဇာတို႔ က်န္တဲ့ဟာေတြမွာ ေဈးေတြတက္လာေတာ့ သူရဲ့ ကုန္က်စရိတ္ တက္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ားႀကီး ဆက္ႏြယ္မွု ရွိတယ္။
လက္ရွိ ဒီအခ်ိန္မွာ ပို႔ကုန္က ဟုတ္သလို ရွိေနေပမယ့္၊ သြင္းကုန္ေတြ ျပန္ဝင္လာၿပီးေတာ့မွ ပို႔ကုန္ပစၥည္းကို ျပန္ထုတ္ ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဈးႏွုန္းက တက္သြားလိမ့္မယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာပဲ ထုတ္လုပ္မွုႏွုန္း ျမင့္တဲ့အတြက္ ကုန္ေဈးႏွုန္းက ျမင့္ ေန လိမ့္မယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာမွ ကမၻာ့ေပါက္ေဈးႏွုန္းက က်မ်ားေနရင္ ဘယ္သူမွ အရွုံးခံ ေရာင္းရဲမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳး ၾကဳံရမွာစိုးလို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဒါေလးကို ေတာ္ေတာ္ သတိႀကီးစြာ ထားရတယ္။
တခ်ိဳ႕ သုံးသပ္ခ်က္ ရွိတယ္။ Re-export သၾကားေၾကာင့္မို႔ ဒါႀကီး ျဖစ္သလို ဘာလို ေျပာတယ္။ ဒါကို ပိတ္ေပးလိုက္ တယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာ့ နိုင္ငံရဲ့လိုအပ္ခ်က္ တိုင္းျပည္ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ လူထုရဲ့ အေျခအေန ေပၚမူတည္ၿပီး ေတာ့ လုပ္သင့္တဲ့ ကုန္သြယ္ေရး မူဝါဒ၊ စီးပြားေရး မူဝါဒေတြကို မဆန႔္က်င္ဘူး။ ဒီအတိုင္းပဲ က်ေနာ္တို႔ လိုက္နာ တယ္။
ေမး။ ။ ကုန္သြယ္မွုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဒၚလာေဈး ျမင့္တက္တာက သြင္းကုန္မ်ားလို႔ ဆိုၿပီး ေျပာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဥပမာ-သြင္းကုန္ျဖစ္တဲ့ လူသုံးကုန္တို႔ ဘာတို႔ ေလၽွာ့ခ်ဖို႔ေရာ ရွိပါသလား။
ေျဖ။ ။ အဲဒါက်ေတာ့ လူေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အဲဒါေျပာတယ္။ က်ေနာ္တို႔က်ေတာ့ အဲဒီလိုမျမင္ဘူး။ သြင္းကုန္ အုပ္စု ၃ ခုရွိတယ္။ ပထမ တစုက ဘာလဲဆိုရင္ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွု လုပ္ငန္းသုံး ပစၥည္းေတြ သြင္းတာ၊ ဒုတိယ တစုက စက္႐ုံ တို႔ ဘာတို႔မွာ လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းသုံး ကုန္ပစၥည္းေတြ၊ ေနာက္ တတိယ တစုက တကိုယ္ေရသုံး ပစၥည္းေတြ သြင္း တယ္။
ဒါကို ပိုင္းျခားၾကည့္ရင္ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွု လုပ္ငန္းသုံး ပစၥည္းေတြ ဝင္လာတာက ၅၀ ရာခိုင္ႏွုန္း အေပၚနဲ႔ ေအာက္နားေလး မွာ ေျပးေနတယ္။ လုပ္ငန္းသုံး ကုန္ၾကမ္းပစၥည္း ဆိုတာက ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွု လာလုပ္ထားတဲ့ သူေတြက သူ႔ပစၥည္းေတြ ထုတ္ဖို႔ အတြက္ ဟိုဘက္ကေန ျပန္တင္သြင္းလာတဲ့ ပစၥည္းေတြ ၃၀ ရာခိုင္ႏွုန္း ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိတယ္။
လူသုံးကုန္ ပစၥည္းဆိုတာ ႏွစ္စဥ္ ပုံမွန္သြင္းေနရတယ္။ အမ်ားႀကီးမဟုတ္ဘူး။ သူ႔ဘာသာ ပုံမွန္ေလးသြားေနတယ္။ လူသုံးကုန္ ပစၥည္းေတြထဲမွာ အဓိက်တဲ့ ပစၥည္းေတြကို ျပန္ၾကည့္ ေလယာဥ္ပစၥည္းတို႔ ဆက္သြယ္ေရး ပစၥည္းတို႔ ကား ပစၥည္းတို႔ ပါတယ္။ အဲဒါေတြေလၽွာ့ခ်လိုက္လို႔ရွိရင္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ။ ေလၽွာ့လို႔ မရဘူး။
ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီဘက္က ပို႔ကုန္ တိုးပို႔ၿပီးေတာ့မွ ကုန္သြယ္မွု လိုေငြကို ေလ်ာ့သြားေအာင္ပဲ လုပ္လို႔ရမယ္။ ကိုယ့္ဘက္က ေလၽွာ့ဖို႔ဆိုတာ သြင္းတဲ့ ပစၥည္းေတြကို အုပ္စုခြဲ ေလၽွာ့လို႔ရလား၊ မရလား ဆိုတာ အဲဒီမွာ အေျဖထြက္သြားလိမ့္မယ္။
ေမး။ ။ တျခား ဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ၿပီး ေျပာခ်င္တာမ်ား ရွိပါေသးလဲ။
ေျဖ။ ။ အေပၚမွာ ေျပာသလိုပဲ။ သတင္း အခ်က္အလက္ေလးေတြကို ရေအာင္ ယူပါ။ နားေထာင္ပါ။ အဲဒီေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ မိမိလုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္း ကိုင္ငန္းေတြကို ဘယ္လို ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မလဲ။ ငါ့ေဈးကြက္၊ ငါ့ရဲ့ ကုန္ပစၥည္း ကို ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတာေတာ့ ဒါကို လုပ္ငန္းရွင္တိုင္း အခ်ိန္နဲ႔အမၽွ စဥ္းစားသင့္တယ္လို႔ ထင္တယ္။
ပုံမွန္ လုပ္ေနက်မ်ိဳး သြားမယ္ ဆိုရင္ အနာဂတ္ရဲ့ ေျပာင္းလဲမွုေတြက အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ အခုဆို စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္း တယ္။ အာဆီယံရဲ့ ကိစၥေတြကလည္း ရွိေနေသးတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္က ကုန္သြယ္မွု စစ္ပြဲ ျဖစ္ေန တယ္ဆိုရင္ သူတို႔ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။ ဘာေတြ ျဖစ္မွာလဲ ဆိုတာ ဒါေတြက ႏႊယ္ေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဂလိုဗယ္လိုက္ေဇးရွင္း ဆိုတာက မရဘူး။ ပါလာမွာပဲ။
ဒါေၾကာင့္မို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ဟာေလးေတြကို အကုန္လုံး ရေစခ်င္တယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ ရလာတဲ့ အခက္အခဲကို ရင္ဆိုင္နိုင္ေအာင္ လုပ္ေစခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သတင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဖတ္ၾကပါ။ နားေထာင္ၾကပါ။ မသိလို႔ ဆိုရင္လည္း က်ေနာ္တို႔ဌာနလို ဟာမ်ိဳးေတြလည္း လာေမးပါ။ တတ္နိုင္သမၽွ ကူညီေပးမယ္။ က်ေနာ္တို႔ မသိလည္း သိတဲ့သူကို ေမးျမန္းၿပီးေတာ့မွ လုပ္ေပးပါ့မယ္။
ဧရာဝတီ
0 comments:
Post a Comment